Het Canadese parlement debatteert over legalisering van het homohuwelijk. Het is een testcase voor het ideaal van gelijkheid voor iedereen, als vastgelegd in de Canadese grondwet. Niet de emancipatie van homoseksuelen, maar de Canadese ‘rechtenrevolutie’ is de drijvende kracht.

Door Frank Kuin

MONTRÉAL. Zoals de Canadese minister van Justitie het uiteenzet, heeft Canada eigenlijk helemaal geen keus met betrekking tot het homohuwelijk: het moet wel worden gelegaliseerd als het land zijn eigen basisprincipes wil naleven. Daarbij gaat het allang niet meer alleen om emancipatie van homoseksuelen. Het homohuwelijk is eerder een testcase geworden voor het Canadese opperideaal van gelijkheid voor iedereen, altijd, zonder uitzonderingen, punt uit.

De Canadese minister van Justitie Irwin Cotler.

,,Canada is een land dat gebouwd is op een traditie van gelijkheid en respect,” zei minister Cotler deze week bij de introductie in het Lagerhuis in Ottawa van het omstreden wetsontwerp ter legalisering van het homohuwelijk. ,,Het is de verantwoordelijkheid van het parlement om te verzekeren dat de rechten van minderheden overal in het land hetzelfde zijn. De regering kan en mag niet kiezen welke rechten ze verdedigt en welke rechten ze negeert.”

Volgens het wetsontwerp moet de definitie van het burgerlijk huwelijk worden veranderd van ,,een unie tussen een man en een vrouw” in ,,een unie tussen twee personen”. Kerken en andere religieuze instanties worden niet verplicht homohuwelijken te sluiten. Als het wordt aangenomen, wordt Canada het vierde land ter wereld, na Nederland, België en Spanje, waar een volwaardig homohuwelijk – dus geen compromis als een partnerschap – wordt erkend.

,,De regering kan niet kiezen welke rechten ze verdedigt en welke ze negeert.”

Het staat echter verre van vast dat de wet het haalt. Uit een onderzoek van het dagblad Globe and Mail bleek deze week dat 139 Lagerhuisleden het wetsvoorstel steunen; 118 zijn tegen en 49 onbeslist. Steun is nodig van 154 leden bij een stemming dit voorjaar. Vooral de regerende Liberalen zijn verdeeld over de kwestie, met tenminste 28 dissidenten. De Conservatieven, die de grootste oppositiepartij vormen, zijn tegen het homohuwelijk, terwijl de sociaal-democratische NDP en het separatistische Bloc Québécois voor zijn.

Toch is er minder keus dan het lijkt. Want zelfs als het wetsvoorstel sneuvelt, is en blijft er een homohuwelijk in Canada. Duizenden homoparen zijn in de afgelopen twee jaar al getrouwd sinds rechtbanken in zeven van de tien Canadese provincies, waaronder Ontario, Québec en British Columbia, hebben geoordeeld dat homoseksuelen niet kunnen worden gediscrimineerd als het aankomt op het huwelijk. Het federale wetsvoorstel is een poging om die realiteit over het hele land eensluidend te maken. Maar mocht dat mislukken, dan blijft de erkenning van het homohuwelijk in de zeven provincies gewoon van kracht.

Een regenboogvlag met het Canadese esdoornblad wappert voor het Canadese Hooggerechtshof in Ottawa (foto Reuters).

De rechterlijke uitspraken zijn voortgevloeid uit het Handvest op Rechten en Vrijheden, in 1982 toegevoegd aan de Canadese grondwet op initiatief van de toenmalige, liberale premier Pierre Trudeau. Deze Canadese Bill of Rights heeft de afgelopen twintig jaar een ‘rechtenrevolutie’ teweeggebracht in Canada, waarbij wetten kunnen worden uitgedaagd tegenover de rechter als ze niet in overeenstemming zijn met de anti-discriminatieregels uit het Handvest. Alleen het Hooggerechtshof of het federale parlement kan de uitspraken van de provinciale rechtbanken nog ongedaan maken, maar dat zou constitutioneel een zware stap zijn.

Niet iedereen is het erover eens dat het homohuwelijk onvermijdelijk is. Kardinaal Aloysius Ambrozic van Toronto riep het kabinet op om de gerechtelijke uitspraken ter erkenning van het homohuwelijk voor vijf jaar opzij te zetten, zoals grondwettelijk mogelijk is. Een afkoelingsperiode van vijf jaar ,,zou Canada tijd geven om de sociale experimenten in België en Nederland te observeren,” schreef hij in een open brief aan premier Paul Martin.

En Stephen Harper, leider van de oppositionele Conservatieve partij, wil dat de regering een wet opstelt waarin de traditionele definitie van het huwelijk juist wordt gehandhaafd. Volgens hem hoeft het parlement de provinciale rechters dan niet terug te fluiten, omdat de nieuwe wet kan worden bekrachtigd door het Hooggerechtshof. Een groep professoren van alle rechtenfaculteiten in Canada heeft echter verklaard dat die positie niet klopt. Een dergelijke wet zou het opnieuw afleggen tegen het Handvest, menen zij.

In tegenstelling tot in de Verenigde Staten trekken sociaal-conservatieven en religieuzen in Canada meestal aan het kortste eind. En dat contrast is op zichzelf voor velen weer een reden om het homohuwelijk te erkennen. Canada heeft er schik in om progressief af te steken bij de zuiderburen, waar Republikeinen de traditionele definitie van het huwelijk willen vastleggen in de Grondwet.

4 Responses to Homohuwelijk als testcase van Canada’s gelijkheidsideaal

  1. […] twijfel dat het volwaardig homohuwelijk zou worden gelegaliseerd, omdat dat past binnen het jonge Canadese zelfbeeld van een maatschappij met gelijke rechten voor iedereen. Canada is in de afgelopen decennia veranderd van een vrij traditioneel land in een […]

  2. […] Bains, een zittend Liberale parlementslid. Het homohuwelijk is in Canada bovenal aanvaard omdat dat past binnen de filosofie van gelijkheid, in 1982 vastgelegd in het Handvest op Rechten en Vrijheden bij de grondwet op initiatief van de […]

  3. […] Stephen Harper was echter minder gecharmeerd. De conservatief, fel tegenstander van het homohuwelijk, kwam begin dit jaar aan de macht. Hij verbood partijleden commentaar te geven op het huwelijk. […]

  4. […] kabinet van premier Stephen Harper is geen voorstander van het homohuwelijk. Toen het in 2005 werd ingevoerd door de toenmalige Liberale regering, voerde Harper felle […]

Laat een reactie achter bij Homo's mogen nu in heel Canada trouwen, net als in Nederland | Standplaats Canada Cancel reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *