De winning van teerzandolie in westelijk Canada is een bron van geld, én omstreden. De Canadese rockzanger Neil Young steunt luidkeels het verzet tegen nog meer exploitatie. Zijn krachtige retoriek ligt echter onder vuur.

Door Frank Kuin

Montreal. Op een podium voor een groot doek met een afbeelding van een veer en een pen neemt rocklegende Neil Young het op tegen de winning van zware olie uit de Canadese teerzanden. De 68-jarige Canadese musicus, bekend om zijn maatschappelijke kritiek, heeft de winning van onconventionele olie uit de enorme reserves in westelijk Canada scherp aan de kaak gesteld tijdens een spraakmakende benefiettour.

,,Verdragen met inheemse bevolkingsgroepen moeten worden gerespecteerd bij de uitbreiding van de teerzanden’’, zei Young dit weekeinde in Calgary, het zakencentrum van de oliezanden in de provincie Alberta. De zanger sprak voor het slotconcert van zijn tour ‘Honour the Treaties’, gesymboliseerd door de veer en de pen. ,,Ons doel is om aandacht te vestigen op het feit dat verdragen met inheemse volken niet worden gerespecteerd door Canada.’’

Volgens milieuorganisaties zijn er tal van schadelijke gevolgen, zoals luchtvervuiling, watervervuiling en meer gevallen van kanker.

De Canadese rockzanger Neil Young tijdens zijn 'Honour the Treaties' tour (foto CP).

De Canadese rockzanger Neil Young tijdens zijn ‘Honour the Treaties’ tour (foto CP).

Young steunt met zijn actie het juridische verzet van een inheemse groep uit noordelijk Alberta, de Chipewyan First Nation, tegen uitbreiding van teerzandprojecten. De opbrengst van de vier concerten van de tour gaat naar het juridische fonds van de Chipewyan First Nation, die via het Canadese rechtssysteem strijdt tegen de uitbreiding van een grote oliezandmijn die wordt geëxploiteerd door Shell.

Shell Canada wil de Jackpine oliezandenmijn, een grote open mijn waar de maatschappij olie wint door teerzand af te graven en de grondstof chemisch op te werken tot bitumen, een stroperige vorm van zware olie, vergroten. Een plan om de capaciteit van de operatie per 2017 met 100.000 vaten per dag te verhogen, is eind vorig jaar goedgekeurd door de Canadese regering, ondanks ,,negatieve gevolgen voor het milieu’’ in de woorden van de Canadese milieuminister.

De Chipewyan stam uit de Athabasca regio, een groep van ruim duizend personen, heeft deze maand een proces aangespannen om die goedkeuring ongedaan te maken – een van vele juridische stappen van tegenstanders tegen oliezandoperaties. Volgens de aanklacht is het groene licht voor de uitbreiding in strijd met een aantal milieubeschermingswetten. Ook vinden de Chipewyan dat ze niet genoeg zijn geraadpleegd over het project en dat hun aanbevelingen zijn genegeerd.

Young heeft met zijn benefiettour de Chipewyan geholpen aan geld en publiciteit. ,,We zijn onze doelen ver voorbijgestreefd om geld in te zamelen voor de First Nations’’, zei hij in Calgary. Met donaties heeft de actie 500.000 Canadese dollar (337.000 euro) opgeleverd voor de Chipewyan. ,,We zijn in een positie om de juridische macht van onze tegenstanders dollar voor dollar te evenaren.’’

,,De grootste, meest verwoestende demonstratie van iets dat uit de hand is gelopen’’

De zanger is echter onder vuur komen te liggen in Canada wegens zijn krachtige retoriek over de teerzanden, een belangrijke bron van inkomsten en werkgelegenheid. Zo vergeleek hij het landschap in het gebied van de teerzandenwinning met de verwoesting in Hiroshima nadat er in 1945 een atoombom op was gegooid. ,,Het is de grootste, meest verwoestende en respectloze demonstratie van iets dat uit de hand is gelopen die je je kunt voorstellen’’, aldus Young bij het begin van zijn tour in Toronto.

Dergelijke uitspraken hebben een scherpe reactie uitgelokt van voorstanders van de teerzanden, met name de oliesector in Calgary, de federale regering, conservatieve commentatoren en werknemers van de oliezanden. Inwoners van Fort McMurray, een plaats in noordelijk Alberta die onstuimig is gegroeid dankzij de sector, publiceerden foto’s van ongerepte natuur bij hun woonplaats op sociale media, met de hashtag #myhiroshima. Ook worden uitspraken van Young verworpen als leugens op een speciale website.

De oliesector kwam zelfs met een tegenoffensief: een persconferentie in Calgary om de beweringen van Young te bestrijden. ,,Hij heeft het democratische recht om ongelijk te hebben’’, zei Dave Collyer, president van de Canadian Association of Petroleum Producers (CAPP). ,,Maar hij is slecht geïnformeerd en zaait verdeeldheid.’’

Ook Shell Canada was vertegenwoordigd op de persconferentie, al ging de maatschappij niet direct in op de juridische zaak rond uitbreiding van het Jackpine project. Wel werd benadrukt dat de sector voortdurend werkt aan betrekkingen met inheemse groepen. Zo heeft Shell sinds 2006 anderhalf miljard dollar uitgegeven aan contracten met inheemse aannemers, verklaarde vicepresident Stephanie Sterling.

Young sloeg dit weekeinde een uitnodiging af om direct met vertegenwoordigers van de sector in debat te gaan. Volgens Young is hij erin geslaagd om de nadelige gevolgen van de exploitatie van de teerzanden als nooit tevoren op de agenda te zetten. ,,Hoe je er ook over denkt, er is een discussie op gang gekomen’’, zei hij. ,,Daar gaat het om.’’

Winning van olie uit de teerzanden in de Canadese provincie Alberta.

Winning van olie uit de teerzanden in de Canadese provincie Alberta.

Naar schatting 170 miljard vaten

De oliezanden of teerzanden in westelijk Canada zijn een van de grootste olievoorraden op aarde: naar schatting 170 miljard vaten aan winbare olie. Winning van de onconventionele olie, die niet zoals in Saoedi-Arabië simpelweg kan worden aangeboord, verloopt via een relatief moeizaam proces dat rendabel is geworden wegens de hoge olieprijzen. Oliemaatschappijen investeren miljarden om de Canadese oliezanden te exploiteren.

De huidige productie van ongeveer 1,8 miljoen vaten per dag moet volgens uitbreidingsplannen oplopen tot 3 miljoen vaten per dag in 2018. Voor elk vat wordt twee ton teerzandgrond afgegraven. De uitstoot van broeikasgassen ligt naar schatting 3 tot 4 maal zo hoog per vat teerzandolie vergeleken met conventionele olie.

De winning is omstreden wegens het energie-intensieve proces, waarbij zand chemisch wordt gescheiden van stroperige zware olie. Niet alleen zijn teerzandoperaties ingrijpend voor het water en het landschap in de omgeving, maar ook is de miljardensector een belangrijke bron van uitstoot van broeikasgassen als CO2.

Tegenstanders van de oliezanden vinden het een stap in de verkeerde richting om grote hoeveelheden relatief schone energie als aardgas te besteden aan de winning van relatief vuile energie, zoals zware olie uit de teerzanden. Neil Young heeft bijval gekregen van een groep prominente Canadezen, onder wie auteur Michael Ondaatje, die vinden dat Canada zijn internationale verplichtingen op het gebied van klimaatverandering niet nakomt wegens een regeringsbeleid dat vrij baan geeft aan exploitatie van de oliezanden.

This post is also available in: Engels

Tagged with:
 

One Response to Shell heeft felle tegenstander aan rocker Neil Young

  1. […] dit jaar hield de Canadese rockzanger Neil Young een benefiettournee om de Athabasca Chipewyan First Nation te helpen bij het verzet tegen uitbreiding van de […]

Geef een reactie

Your email address will not be published. Required fields are marked *