Canada ziet op tegen comeback separatisten in Franstalig Quebec

De bevolking van Quebec, de overwegend Franstalige provincie van Canada, kiest vandaag een nieuw parlement. De Parti Québécois (PQ), die streeft naar onafhankelijkheid, rekent op winst. Of dat ook een mandaat zal opleveren voor afscheiding van Canada, is vraag twee. Maar Canada zet zich schrap.

Door Frank Kuin

Montreal. De stemming zit er goed in bij de separatisten in Quebec, de Franstalige provincie van Canada. Bij verkiezingen voor het parlement, de Assemblee nationale in Quebec-Stad, kan de Parti Québécois (PQ), die streeft naar onafhankelijkheid voor Quebec, volgens peilingen rekenen op winst – en een terugkeer naar de macht na negen jaar oppositie.

Bij een verkiezingsbijeenkomst in Montreal beloofde Pauline Marois, de leider van de PQ, haar aanhangers om te zullen werken aan de vorming van ,,een land, ons land, Quebec’’ als zij vandaag wordt gekozen tot de eerste vrouwelijke premier van de provincie. Peilingen wijzen al sinds het begin van de campagne in die richting.

In Engelstalig Canada wordt de opmars van Marois gevolgd met ongeloof en een zekere mate van afschuw. Canada ziet op tegen een comeback van de separatisten en een mogelijke nieuwe ronde van druk op de nationale eenheid van het land. Temeer omdat de Canadese premier Stephen Harper een zwakke positie heeft in Quebec: slechts vijf van de federale Lagerhuisleden van zijn Conservatieve partij vertegenwoordigen districten in de Franstalige provincie.

Het zal echter moeten blijken of de PQ, die tijdens eerdere regeertermijnen twee referendums heeft gehouden over onafhankelijkheid voor Quebec, kan rekenen op een mandaat om de provincie inderdaad los te maken uit Canada. De meeste kiezers zijn meer geïnteresseerd in competent bestuur volgens het sociaaldemocratische programma van de partij, en in fervente bescherming van de Franstalige cultuur van de provincie, dan in gesteggel over de positie van Quebec in Canada.

Volksraadplegingen over onafhankelijkheid in 1980 en 1995 werden gewonnen door de federalisten (zij het nipt in 1995) – en velen zitten niet te wachten op een derde ronde: zeventig procent van de bevolking wil geen referendum over de ‘nationale kwestie’ met alle spanningen vandien. Hoewel de 63-jarige Marois, een overtuigd separatist, dat wel wil, zal ze rekening moeten houden met die realiteit.

Jean Charest, de Liberale premier van Quebec sinds 2003, op campagne met zijn echtgenote, Michelle Dionne.

Dat kiezers volgens de peilingen toch bereid zijn hun steun te geven aan de Parti Québécois heeft eerder te maken met onvrede over het Liberale kabinet van premier Jean Charest. De Liberalen, de pro-Canadese tegenhanger van de PQ, regeren de provincie sinds 2003 en onderstrepen werkgelegenheid en de economie als topprioriteiten, in plaats van soevereiniteit.

Charest en zijn regering zijn echter onpopulair, vooral wegens beschuldigingen van corruptie en een langdurige confrontatie met studenten in het voorjaar over een voorstel om collegegeld drastisch te verhogen. Felle protesten tegen dat plan leidden tot grootschalige demonstraties tegen het kabinet, dat door velen wordt gezien als een bondgenoot van het bedrijfsleven met te weinig oog voor de gewone man.

Charest schreef de verkiezingen uit in de hoop dat een ‘stille meerderheid’ van de Québécois hem zou steunen uit frustratie over de slepende sociale onrust. Peilingen wijzen echter op een sterk verlangen naar verandering onder het electoraat – en daar plukt de PQ, een ervaren machtspartij, vandaag mogelijk de vruchten van.

Ervaren PQ hoopt vruchten te plukken van onvrede over Charest

De uitslag is echter onvoorspelbaar wegens de deelname van een nieuwe, derde partij die de traditionele tegenstelling tussen separatisten en federalisten wil doorbreken: de Coalition Avenir Québec (CAQ). Deze partij, onder leiding van François Legault, een voormalige PQ-minister, wil een moratorium op referendums over onafhankelijkheid. In plaats daarvan wil de partij zich richten op een centrumrechtse economische agenda.

Hoewel Legault is gestegen tot een tweede plaats in de opiniepeilingen, twijfelen vele kiezers echter of zijn onbeproefde partij klaar is voor de macht. Wegens de driestrijd is het mogelijk dat geen van de partijen een meerderheid behaalt in het parlement.

Het parlement van Quebec, de Assemblee nationale, in Quebec-Stad.

De Nationale Assemblee in Quebec-Stad telt 125 zetels, die corresponderen met 125 kiesdistricten. De stembureaus in Quebec zijn open tot 8 uur vanavond (plaatselijke tijd; 2 uur in de ochtend in Nederland). De uitslag wordt binnen enkele uren verwacht.