Betogers in Québec hebben het slaan op potten en pannen ontdekt als protesttaal tegen groeiende ongelijkheid. De beweging van de casseroles breidt zich uit naar andere steden in Canada en daarbuiten. ,,Het is iets spontaans, van onderaf”.

Door Frank Kuin

Montreal. Van een afstand zijn ze al te horen voordat je ze ziet: demonstranten in de Canadese stad Montreal met potten, pannen en pollepels. In meerdere optochten van honderden tot duizenden deelnemers lopen ze elke dag door de straten van de stad, om bonkend te protesteren. Tegen bezuinigingen op sociale uitgaven. En voor het recht om hun ongenoegen op luide wijze kenbaar te maken.

,,We komen op voor onze fundamentele rechten’’, zegt Jean-Pierre Lord, een deelnemer aan een avondmars door het centrum van Montreal. Lopend slaat hij met een lepel op een grote pan. ,,De regering wil bezuinigen op alle sociale voorzieningen. Burgers moeten ervoor gaan betalen, terwijl de regering zorgt voor haar vriendjes in de zakenwereld. Ze proberen ons de mond te snoeren. Het is onze plicht om ons te verzetten.’’

De kakofonische demonstratie maakt deel uit van een diepe sociale onrust die de Franstalige provincie Québec beheerst – en die inmiddels is uitgegroeid tot de krachtigste protestbeweging in Noord-Amerika sinds ‘Occupy’. Wat drie maanden geleden begon als een protest van studenten tegen verhoging van collegegeld is uitgelopen op luidruchtige massademonstraties tegen een neoliberale regering, met bijval van  activisten en vakbonden elders in Canada en daarbuiten.

Demonstranten slaan op potten en pannen bij een avondmars in Montreal.

,,Je kunt zeggen dat de Québécois op dit moment een voorhoede vormen van protesten tegen wat wordt gezien als groeiende ongelijkheid, bezuinigingen op sociale uitgaven, en groeiend wantrouwen tegen politieke elites’’, zegt Luc Turgeon, politicoloog aan de Universiteit van Ottawa. ,,Er heerst een gevoel, terecht of onterecht, dat ongelijkheid groeit in Noord-Amerika, en een vrees dat de economische crisis wordt gebruikt om sociale voorzieningen te ontmantelen, zonder voldoende debat.’’

Vorige week bracht een demonstratie in Montreal volgens ramingen zo’n 200.000 mensen op de been. Dat was in reactie op een noodwet van de regering van Québec om demonstraties over de slepende kwestie rond het collegegeld te beperken. Doel van deze ‘Loi 78’ was om een einde te maken aan rellen die dat conflict wekenlang kenmerkten. Gevolg was echter een vlaag van verontwaardiging over wat door velen wordt gezien als een ,,draconische’’ beperking van het recht op vrije meningsuiting.

Populaire illustratie van de beweging van de casseroles in Montreal.

Sindsdien is de sociale onrust van Québec een nieuwe fase ingegaan: van een protest van studenten met hun logo van een rood blok – symbool voor armoedebestrijding – is het gegroeid tot een breder gedragen protestbeweging tegen wet 78 en een negen jaar zittende provinciale regering die volgens tegenstanders corrupt is en niet opkomt voor de belangen van de bevolking. Eisen van de pannenbonkers overlappen soms met die van Occupy: minder aandacht voor zakenbelangen en begrotingsdiscipline, en meer voor burgers en sociale voorzieningen, zoals onderwijs.

Niet alleen studenten doen mee; ook mensen van andere achtergronden en leeftijden zijn inmiddels gemobiliseerd. ,,Mensen zijn samengekomen om te zeggen dat er iets mis is’’, zegt Nicola Kinley, kok van beroep. Ze bonkt met een pannendeksel op het stuur van haar fiets. ,,Geld wordt weggehaald bij sociale projecten, ze gaan ervan uit dat mensen er niets tegen zullen doen. Maar Montreal is ontwaakt, dankzij deze beweging praten we met onze buren en beseffen we dat we gezamenlijk de regering kunnen aanspreken als we veranderingen willen. We kunnen samen een gemeenschap opbouwen.’’

Protest van ‘casseroles’ is uitgegroeid tot krachtigste protestbeweging in Noord-Amerika sinds ‘Occupy’

Het idee om uit onvrede op potten en pannen te slaan is ontleend aan protesten in Latijns-Amerika – en dient daarmee ook als een uiting van het Latijnse karakter van Franstalig Québec. Oorsprong van het gebruik ligt in Chili in de jaren zeventig, eerst onder de socialistische president Salvador Allende om te protesteren tegen voedseltekorten, later tegen de dictatuur van generaal Augusto Pinochet. De Spaanse term voor dergelijk protest is cacerolazo. In Québec wordt gesproken van casseroles.

De manier waarop de casseroles in mum van tijd zijn aangeslagen als instrument van protest is een voorbeeld van de invloed van sociale media op een beweging als die in Québec. ,,Iemand is de afgelopen week met het idee gekomen, en het heeft zich razendsnel verspreid via Facebook en Twitter’’, zegt Turgeon. ,,Het is iets spontaans van onderaf. Het toont hoe met sociale media groepen kunnen worden gevormd en mogelijkheden kunnen worden gecreëerd om bijeen te komen en te demonstreren.’’

___ ______________________________________________________________

___ Virale video over het pannenprotest in Montreal:

___ ______________________________________________________________

Bovendien heeft het pannenprotest een breder bereik dan het andere symbool van de beweging, het Rode Blok. Waar Engelstalig Canada veelal met afwijzing reageerde op de protesten tegen verhoging van het collegegeld in een provincie die het laagste collegegeld kent van Canada, slaat het protest met de pannen juist aan onder sommige delen van de bevolking buiten Québec. Activisten en groepen die eerder Occupy steunden zien er een nieuw vehikel in.

Illustratie van het pannenprotest in Montreal.

,,Breng potten en pannen en pollepels mee, uit solidariteit met de opstand in Québec tegen bezuinigingsbeleid’’, luidt de oproep tot een solidariteitsprotest in Toronto in het kader van een ‘avond van de casseroles in Canada’. Onder die titel werden gisteren pannenprotesten gehouden in plaatsen in heel Canada – en sommige steden in de VS, waaronder New York. Daar riep Occupy op tot steun aan Montreal. Morgen wordt er in San Francisco op pannen gebonkt. ,,Solidarity against austerity’’ was het devies in Toronto (solidariteit tegen bezuinigingsbeleid).

Toch is niet iedereen in Montreal even trots op het kleurrijke fenomeen. Maanden van onrust, rellen en protesten hebben een tol geëist van het imago van de stad. De VS hebben een reiswaarschuwing afgegeven. Met de economisch belangrijke zomerfestivals voor de deur, waaronder volgend weekeinde de jaarlijkse Formule 1 autorace, staat de regering van Québec onder grote druk van het bedrijfsleven om het conflict over collegegeld waarmee alles begon, zo snel mogelijk te schikken. Gehoopt wordt dat dan de sociale rust kan terugkeren.

,,Het tast de reputatie van de stad aan’’, zegt Ali Sam, een winkelier aan rue Sainte-Catherine, de belangrijkste winkelstraat van Montreal. ,,Dit kan zo niet nog een jaar doorgaan, het is slecht voor de provincie, slecht voor de stad. Bedrijven betalen de prijs. Ik begrijp wel dat er frustraties zijn, maar in een democratische samenleving moet je compromissen sluiten. Je kunt niet altijd alles krijgen wat je wilt.’’

This post is also available in: Engels

Tagged with:
 

2 Responses to Op potten en pannen slaan Canadezen frustratie van zich af

  1. […] de hoop dat een ‘stille meerderheid’ van de Québécois hem zou steunen uit frustratie over de slepende sociale onrust. Peilingen wijzen echter op een sterk verlangen naar verandering onder het electoraat – en daar […]

  2. […] en gezondheidszorg. Vooral de pro-Canadese Liberale Partij van Quebec, die achttien maanden geleden werd verslagen na negen jaar aan het bewind, lijkt daarvan te profiteren. Maar ook een onbeproefde derde partij, de Coalition Avenir Québec […]

Geef een reactie

Your email address will not be published. Required fields are marked *