Deportatie Maher Arar na overdracht van onjuiste inlichtingen

De Syrische Canadees Maher Arar werd door de Verenigde Staten ten onrechte verdacht van terreur en uitgeleverd aan Syrië, dat hem martelde. Een rechter in Canada onderzocht dit geval van ‘rendition’. Conclusie: zowel Canada als de VS begingen misstappen bij de internationaal geruchtmakende zaak van Arar.

Door Frank Kuin

TORONTO. Zowel Canada als de Verenigde Staten hebben ernstige fouten gemaakt bij de uitlevering van de Syrisch-Canadese terreurverdachte Maher Arar aan Syrië, waar hij werd gemarteld in een militaire gevangenis. De deportatie vanuit de VS van Arar, die ten onrechte van terreurbanden werd beschuldigd, was waarschijnlijk gebaseerd op onjuiste inlichtingen afkomstig van de Canadese politie.

Maher Arar voert een gedreven campagne in Canada om zijn naam te zuiveren.

Dat zijn de belangrijkste conclusies van de Canadese openbare enquête naar de zaak van Arar, een internationale cause célèbre op het gebied van justitiële misstappen bij de strijd tegen terrorisme. Gisteren verscheen het eindrapport van het onderzoek naar de toedracht van de uitlevering van Arar, een Canadees staatsburger, aan Syrië – een van de bekendste voorbeelden van extraordinary rendition, de uitlevering van terreurverdachten aan landen waar ze worden gefolterd.

Arar werd in 2002 aangehouden op de luchthaven JFK in New York, waar hij op doorreis was van Tunesië naar Canada. Na ondervraging door Amerikaanse geheime agenten werd hij afgevoerd naar zijn geboorteland Syrië – en niet naar Canada, waar hij sinds zijn zeventiende woont. Volgens waarnemers gebeurde dat wellicht opdat Arar, verdacht van banden met Al-Qaeda, zou kunnen worden gemarteld. Het was echter onduidelijk of de VS of Canada, of beide, Arar in Syrië wilden laten ondervragen. Arar werd een jaar lang vastgehouden in een onderaardse cel zonder bed.

Onderzoeksrechter Dennis O’Connor verklaarde geen bewijs te hebben gevonden dat Canadese autoriteiten actief hebben aangestuurd op Arars deportatie toen hij eenmaal vastzat in New York. Wel zou de Canadese politie onjuiste informatie over Arar hebben doorgespeeld aan de Amerikanen die, uit zijn verband gehaald, zou hebben geleid tot alarm bij de douane toen Arar aankwam op JFK.

Volgens O’Connor, die wel Canadese maar geen Amerikaanse autoriteiten heeft gehoord, had de Canadese politie Arar en zijn vrouw aangemerkt als „islamitische extremisten verdacht van banden met Al-Qaeda”. De Amerikanen zouden zich „mede daarop hebben gebaseerd” om Arar naar Syrië te sturen. Bij martelingen in Damascus legde Arar de valse bekentenis af dat hij zou hebben gebivakkeerd in een Afghaanse trainingskamp van Al-Qaeda.

Een jaar lang zat Arar vast ineen onderaardse cel in Syrië

Arar hield sinds zijn vrijlating en terugkeer naar Canada in 2003 vol onschuldig te zijn. Hij beschuldigt de VS en Canada van schending van zijn mensenrechten. Arar wist de toenmalige Canadese premier Martin in 2004 te bewegen tot de instelling van een enquête. Het onderzoek met verhoren van ambtenaren en vertegenwoordigers van politie en inlichtingendiensten heeft een unieke kijk opgeleverd achter de schermen van de Canadese terreurbestrijding.

O’Connor gaf Arar gisteren het verlossende woord. „Er is geen enkel bewijs dat Arar enig misdrijf heeft gepleegd, of dat zijn daden ooit een gevaar hebben gevormd voor de veiligheid van Canada.” Arar was nooit verdachte, de politie had belangstelling voor hem, omdat hij was gezien in het gezelschap van twee andere Syrisch-Canadezen die door een antiterreureenheid werden gevolgd. Zo kwam hij op een lijst die de Canadese politie overdroeg aan de VS.

O’Connor beveelt daarom strengere richtlijnen aan voor de uitwisseling van politie-informatie met andere landen. Ook zou Arar een schadevergoeding moet krijgen van de overheid. Arar reageerde emotioneel op het rapport. „De rechter heeft mijn naam gezuiverd en mijn reputatie hersteld.”