De snelweg van de Inuït smelt

De Inuït in het noorden van Canada ondervinden dagelijks de gevolgen van het warmer worden van de aarde. Het poolijs wordt langer onbegaanbaar en de traditionele jachtgebieden worden steeds kleiner. Een stamoudere doet zijn verhaal. ,,Onze mensen moeten zich aanpassen aan een snel veranderende wereld.”

Door Frank Kuin

MONTRÉAL. Mucktar Akomalik kan meepraten over het smelten van de ijskappen. Als stamoudere van de Inuïtbevolking uit noordelijk Canada weet hij nog goed hoe veel dikker het poolijs was in de tijd dat hij jaagde op zeehonden. Tegenwoordig is het nog maar een meter diep op het hoogtepunt van het jachtseizoen in juni, zegt de 73-jarige jager en visser uit Arctic Bay, een eskimodorpje in het Noordpoolgebied. Bovendien is het slechter begaanbaar, want er staat water op.

,,De jacht was makkelijker in de jaren zeventig,” vertelt Akomalik in het Inuktitut, de taal van de Inuit. Zijn zoon vertaalt. ,,Het ijs is nu heel slecht in juli. Dat levert vervoersproblemen op. Vooral in de afgelopen jaren is het heel merkbaar veranderd. De warmte van de zon is sterker, het is behoorlijk heet. De sneeuw op de heuvels en op de grond smelt eerder. Er zijn minder dieren in onze traditionele jachtgebieden. Onze mensen moeten zich aanpassen aan een snel veranderende wereld.”

Zee-ijs en open water in Nunavut. In het Arctische gebied is de opwarming van de aarde het sterkst merkbaar.

Akomalik hoopt dat de internationale gemeenschap zich meer bewust wordt van die vergaande gevolgen van de opwarming van de atmosfeer op het poolgebied. Dat is het minste wat hij verwacht van de grote klimaatconferentie van de Verenigde Naties in het Canadese Montreal. Vertegenwoordigers van meer dan 180 landen praten daar over de voortgang van maatregelen ter bestrijding van de opwarming van de aarde – en over de vraag hoe het daarmee verder moet na afloop, in 2012, van het gebrekkige Kyoto-protocol over het terugdringen van de uitstoot van kooldioxide en andere gassen die het broeikaseffect versterken.

Eigenlijk had Canada de conferentie in het Noordpoolgebied moeten houden, zei Stéphane Dion, de Canadese minister van Milieu en voorzitter van de conferentie gisteren. Dat was echter onhaalbaar voor deze bijeenkomst van 10.000 deelnemers, de grootste ooit van alle ondertekenaars van het Kyoto-protocol. Daarom moest het poolgebied maar naar de conferentie komen, meende hij. Een grote groep ,,getuigen van klimaatverandering” uit alle delen van Nunavut, het autonome gebied van de Inuït, bracht drumdans en keelzang naar het zuiden. En een perspectief vanaf de frontlinie van klimaatverandering.

,,Klimaatverandering wordt versterkt in het Noordpoolgebied,” aldus Sheila Watt-Cloutier, voorzitter van de Inuit Circumpolar Conference, een organisatie van bevolkingsgroepen in Canada, de Verenigde Staten, Groenland en Rusland. ,,Het is niet alleen een milieukwestie, maar ook een culturele zaak. Het is een bedreiging voor onze culturele overleving als inheems volk.”

Wetenschappelijke bevindingen onderbouwen dat. In noordelijk Canada en Alaska is de gemiddelde temperatuur de afgelopen eeuw al opgelopen met acht graden Celcius, vergeleken met één graad op de hele planeet. Voorspeld wordt dat het broeikaseffect de komende honderd jaar zal leiden tot een stijging van nog eens vier tot zeven graden. De oppervlakte van de noordelijke ijskap, gemeten op het laagste punt in september, is bijna dertig procent geslonken. Rond het midden van deze eeuw zal het noordpoolgebied naar verwachting elk jaar ijsvrij zijn aan het einde van de zomer.

,,Als je voor je levensonderhoud afhankelijk bent van het ijs, is dat een onvoorstelbare verandering die grote aanpassing vereist,” zegt Robert Corell van de American Metereological Society, hoofd van een grote wetenschappelijke studie naar de gevolgen van het broeikaseffect op het Noordpoolgebied, getiteld Arctic Climate Impact Assessment (ACIA). Ongeveer driehonderd wetenschappers deden vier jaar lang onderzoek naar talloze aspecten van klimaatverandering. Zo vormt de opwarming van de aarde een groot gevaar voor de ijsbeer, het symbool van het Noordpoolgebied. IJsberen jagen op zeehonden, die ze vangen wanneer zij naar boven komen door een gat in het ijs. Als het ijs smelt maakt de beer minder kans op het vangen van zijn prooi. Minder voedsel betekent een lager lichaamsgewicht en een verminderde kans om te overleven.

Moeder Aarde heeft verhoging, luidt een wijsheid van de Inuït

Weinigen ontkennen nog dat deze ontwikkelingen gaande zijn en dat ze het gevolg vormen van menselijk handelen, zegt Corell. ,,Het wetenschappelijk bewijs is overweldigend.” Voor de Inuït is het geen nieuws. Zij zijn zonder de wetenschap tot hetzelfde besef gekomen. Moeder Aarde heeft verhoging, luidt hun inheemse wijsheid. Het is een teken dat er iets loos is. Daar kan geen wetenschapper tegenop.

,,Voor ons is klimaatverandering iets waar we elke dag mee leven,” zegt Jose Kusugak, een nationale vertegenwoordiger van de 45.000 Canadese Inuit. Smeltend ijs is voor zijn mensen een essentiële zaak. ,,In het Noordpoolgebied is het ijs de enige snelweg gedurende acht maanden van het jaar. We hebben het nodig om van de ene plaats naar de andere te reizen.” Kusugak werd in een iglo geboren, zegt hij. Als kind ging hij alleen naar binnen om te slapen, verder was hij altijd buiten. ,,Wij zien onszelf als deel van het ecosysteem. We willen bij deze discussie betrokken worden, niet als slachtoffers maar om te helpen bij het vinden van een oplossing.”

De Inuït van noordelijk Canada zijn van het ijs afhankelijk voor vervoer naar hun jachtgebieden.