Op het filmfestival van Toronto werd de laatste film van Theo van Gogh vertoond, ’06/05′, over de moord op Pim Fortuyn. Niet alle Canadezen konden de plot volgen. De compilatiefilm ‘Allerzielen’ naar aanleiding van de moord op van Gogh riep discussie op.
Door Frank Kuin
TORONTO. Het is misschien maar goed dat de laatste film van Theo van Gogh, 06/05, met zijn fictieve complottheorie over de moord op Pim Fortuyn, niet zal worden nagemaakt door een Amerikaan. Van drie films van de Nederlandse cineast, 06, Blind Date en Interview, worden begin 2006 Engelstalige remakes opgenomen in New York, zo werd deze week bekend op het filmfestival van Toronto.
De remakes, onder regie van respectievelijk Stanley Tucci, Bob Balaban en Steve Buscemi, worden in januari en februari achter elkaar gedraaid met het Nederlandse productieteam van Van Gogh, aldus Gijs van de Westelaken, producent en zakenpartner van de vermoorde filmmaker. ,,We waren twee jaar geleden al benaderd voor een remake van Interview”, zegt hij. ,,Theo zei toen: dat willen we zelf doen. Op onze eigen manier.”
Volgens Bruce Weiss, de Amerikaanse coproducent van het drieluik, wilde Van Gogh graag zelf filmen in de VS. ,,Dit is een manier om dat waar te maken.” Een scenarist in New York, David Schechter, heeft met Van Gogh gewerkt aan een Amerikaans script voor 06. Nu gaat hij ook de andere twee bewerken. ,,Ze moeten een beetje worden veramerikaniseerd”, zegt Weiss. ,,Maar het is niet moeilijk hoor, ze gaan over universele thema’s waar iedereen zich mee kan identificeren.”
Die herkenbaarheid geldt echter niet voor 06/05, zo bleek donderdagavond bij de Noord-Amerikaanse première van de film, nu getiteld 06/05: The Sixth of May, in Toronto. Had Van Gogh, door programmadirecteur Dimitri Epides omschreven als ,,een vriend van het festival” die er de afgelopen jaren steevast aanwezig was, er nu ook maar bij kunnen zijn om een discussie met de toeschouwers aan te gaan. Want de film over de toch al ondoorgrondelijke Nederlandse politiek riep bij de meeste bezoekers in de uitverkochte zaal meer vragen op dan hij beantwoordde.
,,Is dit nou wat er gebeurd is”, vroeg een toeschouwer na afloop van de thriller, waarin Van Gogh en scenarioschrijver Thomas Ross een ingewikkeld complot weefden rond de moord op Fortuyn: moordenaar Volkert van der G. handelde niet alleen, ook veiligheidsdienst AIVD en de Amerikaanse makers van de Joint Strike Fighter waren erbij betrokken. De aardigste vraag, zonder ironie gesteld: ,,Zou het militair-industrieel complex ook achter de moord op Van Gogh hebben gezeten?”
,,Theo zou hebben genoten van alle aandacht”
Van de Westelaken deed zijn best om het uit te leggen. ,,Nee hoor, deze theorie wordt in Nederland niet algemeen geloofd. Het motief van de dader is nooit precies duidelijk geworden, dat liet ruimte voor speculaties. Maar dat betekent niet dat er een complot was.” De zaal leek met beide benen op de grond te komen, maar toen dit: ,,De JSF-kwestie speelde wel en de nieuwe leider van de partij van Fortuyn was een voormalige medewerker van Defensie.” Er klonk een collectieve kreet van verbijstering.
In aansluiting op 06/05 beleefde de compilatiefilm Allerzielen in Toronto zijn buitenlandse première onder de titel All Souls. Ook deze film, waarvoor zestien Nederlandse regisseurs zich ieder op hun eigen manier lieten inspireren door de moord op Van Gogh, werd door het Canadese publiek anders bekeken dan door het Nederlandse, constateerde producent Matthijs ten Berge. Verwijzingen naar geiten (en neukers) en Geert Wilders gingen aan de zaal voorbij, maar op andere zaken werd juist levendiger gereageerd.
Allerzielen behoorde tot de ‘official selection’ van het Filmfestival van Toronto.
Hartelijk werd gelachen om de episode Van 12 hoog, waarin drie bebaarde mannen in Amsterdam homoseksuelen opsporen en voor een tribunaal dagen, om ze vervolgens met het hoofd omlaag van een hoog gebouw te werpen. Het filmpje van Ger Beukenkamp gaat in op een oproep van die strekking van de Al Tahweed moskee. ,,In Nederland werd er heel gespannen op gereageerd,” aldus Ten Berge. ,,Hier kun je er met meer afstand naar kijken.”
Allerzielen riep vragen op over de verhoudingen met moslims en integratie in Nederland. Misschien was te lang ongezegd gebleven wat het betekent om Nederlander te zijn, opperde de panelleider. Die Nederlandse identiteit zit wellicht in ,,een veelheid aan meningen die constant met elkaar botsen,” suggereerde Marco van Geffen, een van de deelnemers aan Allerzielen. En, wilde een toeschouwer weten, wat zou Van Gogh van de film hebben gevonden? Hierover was men het eens: ,,Theo zou hebben genoten van alle aandacht.”
Share
Nederlands 
