De wereldtentoonstelling Expo 67 in Montreal markeerde de honderdste verjaardag van Canada, en wordt algemeen beschouwd als een onverwacht uitbundig verjaardagsfeest waarbij het land de wereld over de vloer kreeg en opgroeide tot een moderne, multiculturele natie. Ga mee met een hippe trip terug in de tijd.

Door Frank Kuin

MONTREAL. Helemaal vanaf de Canadese oostkust zijn Rino en Giselle Castonguay gekomen om nog eens terug te gaan in de tijd. Het echtpaar uit de Oost-Canadese provincie New Brunswick geniet zichtbaar van een stampvolle rondrit door het Parc Jean-Drapeau van Montreal, ooit het terrein van het ultrahipste evenement uit de Canadese geschiedenis, en één van de meest memorabele wereldtentoonstellingen van de twintigste eeuw: Expo 67.

Tegen de klanken van swingende Franse pop, The Beatles, Petula Clark en bossa nova kronkelt het open boemeltje door het uitgestrekte park- en recreatiegebied, bestaande uit twee met elkaar verbonden eilanden in de St. Lawrence rivier, pal tegenover het centrum van Franstalig Montreal. „Links ziet u het Amerikaanse paviljoen”, zegt rondleidster Odette, gekleed in een lichtblauw, uiterst modieus pakje naar de jaren zestig, zoals ook de enkele honderden jonge gastvrouwen van Expo die destijds droegen. Yeah, baby!

Paviljoen van de Verenigde Station bij Expo 67 in Montreal, ontworpen door de architect Buckminster Fuller.

Veertig jaar geleden deze zomer kwamen Rino en Giselle hier voor het eerst, om de wereld te ontdekken. Bijna twintig waren ze toen, en het was hun eerste trip buiten agrarisch New Brunswick en naar de grote stad, vertelt hij. „Er ging een wereld voor ons open”, herinnert Castonguay zich enthousiast. „We zagen hier mensen uit allerlei verschillende landen, hoorden hun muziek, proefden hun eten, ontdekten hoe mensen buiten Canada leefden. We leerden hoe groot en divers de wereld is.”

Iets soortgelijks gold voor heel Canada. Expo 67 markeerde de honderdste verjaardag van het land, en wordt algemeen beschouwd als een onverwacht uitbundig verjaardagsfeest waarbij Canada de wereld over de vloer kreeg en opgroeide tot een moderne, multiculturele natie. Meer dan zestig landen bouwden paviljoens op de twee eilanden voor Montreal, Île Sainte-Hélène en Île Notre-Dame, opgespoten met grond die werd opgegraven bij de aanleg van een metrostelsel in de ontluikende stad. Critici vonden het gekkenwerk, een groteske geldverspilling in braaf, bescheiden Canada.

Paviljoen van de Sovjet-Unie bij Expo 67 in Montreal.

Maar het werkte, zoals te zien is bij de rondrit door het park en een tentoonstelling ter gelegenheid van de veertigste verjaardag van Expo. Geïnspireerd door de swinging sixties, wellicht, of aangezet door de Koude Oorlog, bouwden de deelnemende landen paviljoens waarvan het ene nog cooler en indrukwekkender was dan het andere. De Sovjet-Unie deed een enorm en oogverblindend paviljoen verrijzen dat in het teken stond van Sovjet-technologie. Not to be outdone was het Amerikaanse paviljoen een enorme bol van 60 meter hoog, ontworpen door de architect Richard Buckminster Fuller. Binnen was een expositie gewijd aan de ruimtevaart, met onder meer een Apollo-capsule.

Canada bouwde een grote piramide ondersteboven, Duitsland een veelvormige, reusachtige tent. Het Nederlandse paviljoen had de vorm van een enorme meccanoset, en Tsjechoslowakije trok miljoenen bezoekers met een multimediapresentatie in technicolor op bewegende panelen. Je kon naar India, Korea, Marokko, Iran en Venezuela. Uit elk land muziek, dans, kunst en technologie ontdekken. En een stempel laten zetten in je Expo-paspoort. Het geheel werd verbonden met een onweerstaanbare monorail, en bezocht door talloze beroemdheden, van Jackie Kennedy tot Marlene Dietrich, en van Jefferson Airplane tot generaal Charles de Gaulle. In totaal trok Expo 67 van april tot oktober van dat jaar 50 miljoen bezoekers, gemiddeld 270.000 per dag.

Amerikaans paviljoen en monorail tijdens Expo 67 in Montreal.

„Canada opende zijn deuren voor de rest van de wereld”, zegt historicus Michael Adams over Expo 67. „We stelden onszelf open voor andere smaken en andere culturen, en een pluralisme dat het land in de afgelopen decennia is gaan bepalen. Het multiculturele Canada van vandaag is een uiting van de waarden die Expo vertegenwoordigde – Canada als een schaalmodel voor de hele wereld.”

De fysieke nalatenschap van Expo 67 is het park van de twee eilanden, nog altijd een populaire bestemming voor stedelingen en toeristen, met onder meer sportfaciliteiten, botanische tuinen en een pretpark. Sommige paviljoens zijn blijven staan, zoals de Amerikaanse globe. Hij doet een beetje denken aan het Atomium in Brussel, en is tegenwoordig een milieumuseum. De meeste andere paviljoens zijn weggehaald – dat van de Sovjet-Unie is steen voor steen afgebroken en in Rusland opnieuw opgebouwd.

Het voormalige paviljoen van de VS, nu de ‘Biosphere’ in Montreal.

Het boemeltje rijdt langs de plek waar het stond, over het Formule-1 racecircuit dat sindsdien op Île Notre-Dame is aangelegd. Deze dag is het circuit half gereserveerd voor een competitie rollerblading. Bij het opulente Franse paviljoen, tegenwoordig een casino, wordt strandvolleybal gespeeld. In het centrum van het park is een Creools festival gaande. Op culinair gebied drukte Expo zijn stempel op de stad, vertelt Odette, want „sommige koks die naar Expo kwamen om te werken in het paviljoen van hun land, bleven naderhand hier en begonnen hun eigen restaurants”.

Het eilandenpark is genoemd naar Jean Drapeau, de toenmalige burgemeester van Montreal die Expo naar de stad haalde. Op basis van het succes van de wereldtentoonstelling wist hij vervolgens ook de Olympische zomerspelen van 1976 te scoren – maar die werden lang niet zo’n onverdeeld succes, en lieten de stad achter met een miljardenschuld die pas in de afgelopen jaren volledig is afbetaald.

Rino en Giselle Castonguay zijn echter ingenomen met de huidige staat van het Expopark – en hun uitstapje terug in de tijd. „We worden herinnerd aan de tijd dat onze ogen werden geopend”, zegt hij. „Het is mooi om dit hier nog te hebben, een historisch stukje paradijs in de stad.”

Kunstwerk ‘Man’, door beeldhouwer Alexander Calder, met gezicht op Montreal.

This post is also available in: Engels

Tagged with:
 

2 Responses to Expo 67 is Canada op zijn ultra-hipst

  1. […] ontwikkeld door Canadese cineasten, werd voor het eerst toegepast bij de wereldtentoonstelling Expo 67 in Montreal. Toen werden drie projectoren gebruikt om een breedbeeld te scheppen op aaneengesloten schermen. […]

  2. […] multiculturalisme, Trudeau en Harper, tot de Slag op de Vlaktes van Abraham, de Stille Revolutie, Expo 67, De Gaulle en ‘Vive le Quebec Libre!’, het crucifix op Mont-Royal, de ondergrondse stad, tot […]

Geef een reactie

Your email address will not be published. Required fields are marked *