Canadese oorlogsveteranen gaan graag terug naar Nederland voor herdenking van de bevrijding. Ze worden er ingehaald als helden. Bij de viering van zestig jaar bevrijding zijn onder meer de veteranen Joseph Pasquino, Frank Volterman en Joseph Marshall aanwezig. Portretjes van drie Canadese bevrijders.

Door Frank Kuin

MONTREAL. Ongeveer 1.500 veteranen uit de Tweede Wereldoorlog zijn naar Nederland gekomen om de herdenking van 60 jaar bevrijding bij te wonen. De meerderheid daarvan verblijft in Apeldoorn en omgeving. Het gaat vooral om Canadezen, maar er zijn ook enkele Amerikanen, Britten en Polen.

De veteranen wonen een herdenkingsbijeenkomst bij op de Canadese erebegraafplaats in Groesbeek. Op deze begraafplaats liggen 2.617 geallieerde soldaten begraven, waarvan 2.339 Canadezen. Ook gaat een groep oud-strijders naar Holten, waar zij een herdenkingsdienst bijwonen op de Canadese erebegraafplaats. Een andere groep gaat naar de Britse begraafplaats in Oosterbeek voor een herdenking.

De begraafplaats voor gesneuvelde Canadese militairen bij Groesbeek.

Op bevrijdingsdag vindt het defilé in Wageningen plaats. Op 7 mei wordt oud legermaterieel ingezet om de veteranen in een lange colonne van Diemen naar Amsterdam te vervoeren. De afsluiting van de herdenkingen vindt plaats op 8 mei in Apeldoorn met een grote parade.

Onder de Canadese veteranen bij de herdenkingen van 60 jaar bevrijding in Nederland zijn Frank Volterman, Joseph Marshall en Joseph Pasquino.

Joseph Pasquino: Ik ga naar zijn graf

Joseph Pasquino: ,,Sommigen van ons hadden geluk. Anderen niet.”

Het voornaamste dat Joseph Pasquino wil doen tijdens zijn reis naar Nederland ter herdenking van de bevrijding is het graf opzoeken van zijn neef. De neef, met dezelfde naam, sneuvelde in Nederland en ligt begraven op de militaire begraafplaats bij Groesbeek.

Pasquino, een 85-jarige veteraan uit het Canadese Niagara Falls die Nederland hielp bevrijden in dienst van de First Special Service Force, acht het ,,de kans van zijn leven” om nu nog een keer terug te gaan. Het is zijn eerste keer – en mogelijk ook de laatste. ,,Ik heb familieleden beloofd om het graf op te zoeken,” zegt hij.

Pasquino’s taak tijdens de oorlog was om konvooien van materieel en ammunitie naar de frontlinie te escorteren. Hij reed daarvoor meestal op een motorfiets, en moest gebruik maken van kaarten en de aanwijzingen van Nederlanders, vertelt hij. Het was een groot avontuur voor hem.

,,Als ik nu nog terugdenk aan alle kilometers die ik per motorfiets heb afgelegd,” zegt Pasquino. ,,Het waren er heel wat. Maar ik had er schik in. Ik heb mijn best gedaan, en ik denk dat ik eerlijk kan zeggen dat ik mijn plicht heb vervuld op de manier waarop dat van me werd verwacht.”

Pasquino kan zich met name herinneren hoe belabberd de omstandigheden waren toen hij in Nederland aankwam, vanuit Italië, waar hij daarvoor diende. ,,Het was winter, het was koud en het sneeuwde. En we moesten de rivieren oversteken, over drijvende noodbruggen met tanks en trucks. Ik moest van plaats tot plaats om dingen af te leveren en berichten op te pikken.”

De missies waren niet zonder risico, en Pasquino kwam een aantal keren in het nauw. Hij is blij dat hij het allemaal heeft overleefd, zegt hij. Zijn neef bracht het er minder goed vanaf; die sneuvelde voordat Pasquino naar Nederland kwam, samen met drie andere militairen. Een mortiergranaat sloeg in op zijn voertuig, zo werd Pasquino verteld. Pasquino is filosofisch over het noodlot.

,,Sommigen van ons hadden geluk. Anderen niet”, zegt hij. ,,Ik was blij dat ik de kans had om terug te gaan om mijn familie weer te zien en een gezin te beginnen.” Hij kreeg drie zoons.

Frank Volterman: Op de parade loop ik

Frank Volterman: ,,Als proefkonijn aan land gestuurd.”

Frank Volterman wil bij zijn terugkeer naar Nederland eigenlijk niet zozeer terugdenken aan de oorlog. Zijn gedachten gaan eerder uit naar de mensen van Nederland, zegt hij. Hij is al vaker teruggeweest – de laatste keer in 2000 – en hij is altijd onder de indruk van de manier waarop kinderen bij de herdenkingen worden betrokken.

De 86-jarige veteraan uit het Canadese Hamilton heeft dan ook souvenirs van Canada bij zich om uit te delen: stickers met het esdoornblad, linialen, buttons. ,,De kinderen willen meer weten over de Canadezen,” zegt Volterman. ,,De vorige keer brachten ze bloemen bij onze herdenkingsceremonie. Zo leren ze meteen over hun eigen geschiedenis.”

Het is die herinnering die Volterman een beetje doet volschieten. Over zijn ervaringen tijdens de oorlog vertelt hij juist op een nuchtere manier, hoewel hij in de oorlog, aanvankelijk als Eerste-Hulpverlener en later als infanterieofficier, tweemaal gewond raakte. De eerste keer was bij de catastrofale landing bij Dieppe, een mislukte poging van de geallieerden om een bruggenhoofd te vormen in Frankrijk in 1942. Bij die aanval kwamen meer dan 900 Canadezen om. Volterman moest voor de gewonden zorgen op het strand, onder zwaar vuur van de Duitsers.

Hij werd geraakt in zijn schouder, maar wist uiteindelijk terug te komen in Engeland. ,,Als proefkonijnen werden we aan land gezet”, zegt hij. ,,Ik weet niet hoe ik het heb overleefd.”

Vergeleken bij Dieppe ging het in Nederland een stuk makkelijker. Volterman bewaart er zelfs goede herinneringen aan – hot dogs en hamburgers met de Canadese troepen in het centrum van Nijmegen.

Maar voordat de bevrijding compleet was, raakte hij opnieuw gewond. Zijn regiment, de Royal Hamilton Light Infantry, was westelijk Duitsland ingestuurd. In maart 1945 werd zijn groep beschoten. Twee van zijn mannen waren op slag dood; Volterman liep een verbrijzelde onderkaak en een gebroken bovenarm op.

De verwondingen zijn er nog, maar hij heeft er niet veel last meer van, zegt Volterman. ,,Ik ben in goede conditie. Ik kan niet zo heel erg veel lopen, maar ik ga het toch doen bij de parade.”

Joseph Marshall: Het is de laatste kans

Joseph Marshall: ,,Ik heb al mijn jonge jaren in het leger gezeten.”

Als een ,,laatste kans” beschouwt Joseph Marshall zijn reis naar Nederland om de bevrijding te herdenken. Nooit eerder is hij terug geweest. Nu mag de 85-jarige veteraan uit de Canadese hoofdstad Ottawa de Royal Canadian Artillery vertegenwoordigen bij de herdenkingsparade.

,,Het lijkt me een heel toepasselijke gelegenheid”, zegt Marshall. ,,Het is waarschijnlijk de laatste keer. De jongens worden allemaal oud. Ik geloof niet dat er iemand gaat van onder de 80. Ik denk dat als we daar zijn, we plaatsen zullen herkennen. Maar na zestig jaar herinner je je niet alles meer.”

Vooral Arnhem en Nijmegen wil Marshall graag terugzien. Daar beleefde hij, als seiner bij de artillerie, zijn grootste gevecht in Nederland. ,,We moesten op Arnhem inbeuken,” zegt hij. ,,Daarna werkten we onszelf noordwaarts door Holland, door een hoop kleine steden en dorpen. Dat ging vrij vlot.”

Marshall bracht het tot Groningen voordat de Duitsers capituleerden. Daarna bleef hij nog wekenlang in Nederland. Hij werd nabij Utrecht gestationeerd. Soms kon Marshall, toen 25, ‘s avonds de stad in om te gaan dansen. ,,Ze hadden een orkest en een dansvloer en meisjes die kwamen zingen. Ze zorgden goed voor ons.”

Ook een zegetocht door Amsterdam staat Marshall nog bij. ,,Ze hadden grote spandoeken met ‘Welkom Canada’ en de menigte was tien rijen diep. Wij kwamen er aan met onze tanks en onze voertuigen, maar konden er nauwelijks doorheen. Jonge mensen klommen op onze voertuigen. Het was heel onstuimig.”

Ondanks die belevenissen weet Marshall nog dat hij maar één ding wilde: terug naar Canada. Sinds 1939 had hij gediend, vanaf zijn negentiende. Het leverde hem een onderscheiding op voor langdurige dienst. ,,Ik heb al mijn jonge jaren in het leger gezeten,” zegt hij. ,,Terugkijkend ben ik er niet ongelukkig mee, maar toen de oorlog voorbij was wilden we naar huis. Ik was het zat. De Nederlanders hielpen ons om een beetje van het leven te genieten.”

Dat wil hij nog wel een keer meemaken, zegt Marshall. ,,Het is opmerkelijk dat de Nederlanders ons nog altijd herdenken. Het is het enige land dat de erkenning zo lang volhoudt.”

Tagged with:
 

3 Responses to Canadese veteranen als helden onthaald bij viering bevrijding

  1. […] expositie in het enorme museum dat dit weekeinde opengaat, is er ook al een groot wandpaneel van Canadese veteranen die worden geëerd bij de herdenkingsparades van 1995. Waar anders dan in Nederland – het enige land ter wereld waar […]

  2. […] achter deze missie staat”, beweerde hij. „En zij zijn nooit de rol van Canada vergeten bij de bevrijding van Nederland tijdens de Tweede […]

  3. […] een band die nog altijd sterk is”, zei Dykstra. Ook de bevrijding van Nederland door Canadese troepen aan het einde van de Tweede Wereldoorlog, en het verblijf van het koninklijke gezin in Ottawa, […]

Geef een reactie

Your email address will not be published. Required fields are marked *