De enige kliniek in Noord-Amerika waar junks onder medisch toezicht kunnen spuiten mag openblijven. Het Canadese kabinet wilde van Insite in Vancouver af, maar moet van het Canadese Hooggerechtshof letten op de resultaten. ,,De kliniek redt levens en verbetert openbare orde.’’

Door Frank Kuin

VANCOUVER. Elke morgen om tien uur gaan de deuren open bij Insite, de enige legale injectiekliniek voor harddrugs in Noord-Amerika, in het oostelijk centrum van de Canadese stad Vancouver. De stilte in de spuitzaal, een steriele ruimte met twaalf afgeschermde, roestvrijstalen tafels aan grote spiegels, wordt doorbroken door de rumoerige binnenkomst van drugsverslaafden, veelal daklozen, klaar voor een ‘fix’.

Van een verpleegster aan een balie krijgt elke verslaafde een zogenoemde ‘hit kit’, een pakketje met benodigdheden om op een hygiënische manier te injecteren: een schone naald en injectiespuit, verband, alcoholdoekjes, en een kookplaatje. Alleen de drugs nemen de gebruikers zelf mee. Onder toezicht van medisch personeel kunnen verslaafden veilig spuiten, zonder risico op besmettelijke ziektes of arrestatie. Wanneer ze klaar zijn, stromen ze door naar een zitkamer, en dan terug naar de straat.

Zo gaat het al acht jaar lang, elke dag van 10 uur ’s ochtends tot vier uur ’s nachts bij Insite, de spuitkliniek in de Downtown Eastside van Vancouver, een van de ruigste drugsbuurten van het continent. Dagelijks komen er gemiddeld 850 junks om veilig te gebruiken – in plaats van in een steeg, met een gebruikte naald en water uit een regenplas. Doel is beperking van besmetting met ziektes als HIV en hepatitis onder de duizenden gebruikers in de wijk, en het voorkomen van sterfgevallen door overdoses.

Een medewerkster van Insite bereidt ‘hit kits’ voor in de spuitzaal van de injectiekliniek in de Downtown Eastside van Vancouver.

,,Onze eerste doel is om mensen in leven te houden’’, zegt Liz Evans, een verpleegster en organisator van Insite en een veteraan van de drugsaanpak in Vancouver, de stad aan de Canadese westkust die wegens zijn relatief liberale drugsbeleid ook wel bekendstaat als ‘Vansterdam’. ,,Daarnaast komen gebruikers bij ons in aanraking met medische behandeling en toegang tot afkickdiensten die ze anders niet zouden hebben.’’

Die pragmatische aanpak, bekend in Europa maar nog experimenteel in Noord-Amerika, wordt nu permanent in Vancouver – ondanks plannen van de Canadese regering om Insite te sluiten. Het Canadese Hooggerechtshof verwierp vrijdag, na een jarenlange juridische strijd, een kabinetsplan om de vergunning van de kliniek in te trekken. Het Conservatieve kabinet van premier Stephen Harper wilde van Insite af omdat het initiatief ingaat tegen zijn strikte drugsbeleid, gespiegeld aan de Amerikaanse ‘oorlog tegen drugs’.

Het Hooggerechtshof gebood de regering echter unaniem om Insite open te houden. De rechters verwezen naar wetenschappelijk bewijsmateriaal dat Insite dodelijke overdoses en besmetting met ziektes heeft teruggedrongen. Opheffing van de diensten die de kliniek levert zou volgens het hof leiden tot ,,een stijging van het risico op dood en ziekte onder de drugsspuiters.’’ Dat zou niet in verhouding staan tot ,,enig voordeel dat Canada zou ontlenen aan een uniforme positie over het bezit van verdovende middelen.’’

De ruige Downtown Eastside van Vancouver staat bekend als de armste stadsbuurt van Canada. Foto Astri Sivertsen

De ruige Downtown Eastside van Vancouver staat bekend als de armste stadsbuurt van Canada. Foto Astri Sivertsen

Evans, die de uitspraak aankondigde tegenover een groep van enkele honderden aanhangers voor de deur van Insite, noemt het vonnis een ,,fantastische opluchting’’ en ,,een symbool van hoop voor drugsgebruikers in onze gemeenschap.’’ Een spandoek is opgehangen aan het pand van de kliniek met de tekst ,,we hebben gewonnen!’’

Voor de regering-Harper, die de kliniek evenals drugsbestrijders in de Verenigde Staten beschouwt als een aanmoediging van drugsgebruik, is de uitspraak een pijnlijke nederlaag. ,,Wij geloven dat het beleid erop moet zijn gericht mensen ervan te weerhouden verslaafd te raken aan drugs’’, reageerde Leona Aglukkaq, de Canadese minister van Gezondheidszorg, in het parlement in Ottawa. Niettemin zal de regering het hof gehoorzamen, verklaarde ze.

Volgens Thomas Kerr, een medisch onderzoekswetenschapper bij het Centre for Excellence in HIV/Aids in de provincie British Columbia vormt de uitspraak ,,een overwinning van gezondheidszorg en wetenschap over ideologie en onwetendheid.’’ Hij publiceerde dit voorjaar een studie in het medische tijdschrift The Lancet waaruit blijkt dat het aantal sterfgevallen aan overdoses in de buurt in de jaren na de opening van Insite met ruim een derde is gedaald – een van ruim veertig studies over de kliniek.

,,Als Insite er niet was, zou ik nog steeds gebruiken, of dood zijn’’

,,Het wetenschappelijke bewijs is overduidelijk’’, zegt Kerr. ,,De kliniek redt levens, verbetert openbare orde, voorkomt besmettingen met HIV, en leidt tot afkickbehandelingen. Beweringen dat ze drugsgebruik bevordert worden niet bevestigd door gegevens.’’ Het drugsbeleid van premier Harper gaat echter ,,volkomen in tegen het wetenschappelijke bewijsmateriaal’’, betoogt Kerr. ,,Het wordt gedreven door ideologie, niet door wetenschap.’’

De uitspraak van het Hooggerechtshof opent volgens waarnemers nu de deur voor soortgelijke initiatieven in andere Canadese steden. Jean-François Mary, een drugswerker in Montreal, verwacht in 2012 met zijn organisatie Cactus een spuitkliniek te kunnen openen in zijn stad. ,,Dat de aanpak werkt is bekend, alleen de wetmatigheid was nog onduidelijk’’, zegt hij. ,,Die is nu opgehelderd. De federale regering zal niet kunnen weigeren.’’

In Vancouver is Dean Wilson, een voormalige verslaafde die Insite van 2003 tot 2009 bezocht om heroïne te spuiten, opgetogen over het vonnis. ,,We wisten dat we op de goede weg waren, nu zijn we in het gelijk gesteld,’’ zegt hij. Wilson, die deelnam aan de rechtszaak, is sinds 2009 drugsvrij na het afkickprogramma van Insite te hebben doorlopen. ,,Insite biedt medische diensten aan een groep mensen met een ernstige ziekte’’, zegt hij. ,,Als Insite er niet was, zou ik nog steeds gebruiken, of dood zijn.’’

Dagelijks gemiddels 850 injecties

De spuitkliniek Insite is geopend in september 2003, naar aanleiding van honderden dodelijke overdoses en een torenhoge besmettingsgraad met HIV in de Downtown Eastside van Vancouver, een buurt waar vele drugsgebruikers haveloos over straat zwalken.

De toenmalige Liberale regering van Canada verleende vrijstelling van federale drugswetten – ondanks scherpe kritiek van buurland de Verenigde Staten. Washington vindt nog steeds dat Insite dicht moet, zo bleek onlangs uit een diplomatiek bericht dat is gelekt door Wikileaks.

De kliniek, gemodelleerd aan Europese initiatieven in onder meer Frankfurt en Bern, is zich sindsdien wereldwijd gaan onderscheiden om zijn schaal. Hoewel meer dan 60 steden ter wereld vormen van spuitklinieken hebben, zijn er weinig waar dagelijks gemiddeld 850 injecties plaatsvinden – met uitschieters naar meer dan 1.100.

Sinds 2003 zijn er 2 miljoen injecties uitgevoerd bij Insite. Medisch personeel mag erop toezien, maar de injecties niet toedienen. Sinds het begin hebben bij de kliniek ongeveer 4.000 overdoses plaatsgevonden, waarbij medisch personeel heeft ingegrepen. Geen van hen had een dodelijke afloop.

Naast de spuitruimte heeft de kliniek op de tweede verdieping ook een afkickcentrum, en beschikt het over tijdelijke woonruimte voor gebruikers die afkicken. Ruim 450 gebruikers stroomden in 2010 door naar die faciliteiten. In totaal maakten 12.236 personen vorig jaar gebruik van Insite.

Tafels in de injectiezaal van Insite.

Insite onder de loep

De Canadese injectiekliniek Insite is een van de meest bestudeerde spuitklinieken ter wereld. Meer dan 40 wetenschappelijke onderzoeken zijn gedaan naar de gevolgen van het initiatief op overdoses, besmettingen met ziektes als HIV, drugsgebruik, openbare orde en criminaliteit in de buurt.

,,We waren bekend met soortgelijke faciliteiten in Nederland, Duitsland en andere landen’’, zegt Thomas Kerr, een van de onderzoekswetenschappers. ,,Die zijn ook geëvalueerd, maar minder grondig. Omdat we in Noord-Amerika leven in een omgeving waar de ‘oorlog tegen drugs’ zeer dominant is, was er enorme druk om wetenschappelijk onderzoek te produceren over de gevolgen van de kliniek.’’

Enkele voorbeelden:

* Insite heeft geleid tot een stijging in deelname aan behandeling van verslaving , met name afkickprogramma’s, volgens een studie in het New England Journal of Medicine.

* De kliniek heeft geleid tot een daling van het aantal junks dat spuit op straat, en de hoeveelheid spuitafval in de omgeving, volgens een studie in het Canadian Medical Association Journal.

* Insite heeft niet geleid tot een hogere mate van terugkeer naar drugsgebruik onder voormalige verslaafden, aldus een studie in het British Medical Journal.

Mijn artikel over Insite naar aanleiding van de uitspraak van het Hooggerechtshof is Vancouver blijft een beetje Amsterdam

This post is also available in: Engels

One Response to Gedoogbeleid mag doorgaan bij spuitkliniek in ‘Vansterdam’

  1. […] over straat zwalken en drugs spuiten in steegjes achter vuilniscontainers. Het gebied bevat de enige spuitkliniek voor harddrugs in Noord-Amerika. Verslaafden kunnen er terecht om hun drugs te spuiten, om de verspreiding van ziekten als […]

Geef een reactie

Your email address will not be published. Required fields are marked *