Separatisten Quebec overspelen hun hand bij verkiezingen

Toen premier Pauline Marois van de Franstalige provincie Quebec vijf weken geleden verkiezingen uitschreef, werd gerekend op een klinkende zege voor haar partij, de separatistische Parti Québécois. In plaats daarvan staat de PQ onder druk. Kiezers deinzen terug voor een hernieuwde onafhankelijkheidsstrijd.

Door Frank Kuin

Trois-Rivieres. Tegenover een paar honderd aanhangers in Trois-Rivières, een stadje op zo’n anderhalf uur rijden van Montreal, pleit separatistenleider Pauline Marois vurig voor haar herverkiezing als premier van de Canadese provincie Quebec. De aanvoerder van de Parti Québécois (PQ), die onafhankelijkheid nastreeft voor het overwegend Franstalige gebied, belooft tijdens een campagnebijeenkomst te zullen opkomen voor de Franse taal en unieke cultuur in de provincie van 8 miljoen inwoners.

„Wij staan altijd met grote trots voor onze cultuur, en we doen dat in het Frans”, betoogt Marois, die Quebec sinds anderhalf jaar leidt met een minderheid in de Nationale Assemblee in Quebec-Stad. Vandaag doet ze bij de verkiezingen een gooi naar een meerderheidsmandaat. In het Franse dialect van de provincie somt ze beleidspunten van haar jonge kabinet op: van populistische strengheid tegenover immigranten tot een progressieve euthanasiewet.

Premier Pauline Marois van Quebec spreekt aanhangers van haar partij, de Parti Québécois, toe tijdens een campagnebijeenkomst in Trois-Rivieres.

Marois zwijgt echter in alle talen over het belangrijkste doel van haar partij: afscheiding van Quebec van Canada. Want hoewel dat de raison d’être is van de PQ, de heilige graal voor haar trouwe aanhangers, en haar grootste wens, zitten de meeste kiezers van Quebec niet te wachten op een nieuwe ronde van geruzie over de fundamenten van de Canadese federatie. Prioriteit nummer één van de PQ, een referendum over onafhankelijkheid, wordt daarom zorgvuldig gemeden.

Met goede reden: uit peilingen is gebleken dat tweederde van de bevolking van Quebec geen ontwrichtend referendum over de kwestie wil. De PQ heeft twee maal eerder een volksraadpleging gehouden over afscheiding: in 1980 stemde 40 procent van de kiezers voor, in 1995 bijna 50 procent. Sindsdien staat de ‘nationale kwestie’ op een laag pitje. De PQ wil dolgraag een nieuwe kans, maar kiezers deinzen terug voor de sociale onrust en economische stagnatie die met een referendum gepaard gaan.

Die tegenstelling tussen de doelstelling van haar beweging en de lage animo onder de bevolking voor een nieuwe onafhankelijkheidsstrijd is de PQ opgebroken tijdens de verkiezingscampagne die Marois vijf weken geleden zelf heeft uitgeschreven. Haar kabinet won aan populariteit, en algemeen werd aan het begin van de campagne uitgegaan van een verkiezingszege voor de PQ, gevolgd door een hernieuwde campagne voor onafhankelijkheid.

,,We gaan van Quebec een land maken!’’

In plaats daarvan staat de PQ onverwachts onder druk in de peilingen. De partij hoopte de electorale vruchten te plukken van een omstreden wetsontwerp om religieuze symbolen te verbieden in de openbare sector, een maatregel gericht tegen religieuze minderheden. Marois wil het ambtenaren en werknemers van onder meer ziekenhuizen en scholen verbieden om hoofddoeken of tulbanden te dragen, op straffe van ontslag – een populair plan onder de Franstalige meerderheid van Quebec, maar zeer omstreden onder anderen in de maatschappij en in de rest van Canada.

Zo optimistisch was Marois dat het initiatief haar een parlementaire meerderheid zou opleveren, dat ze aan het begin van de campagne hardop begon te speculeren over hoe een onafhankelijk Quebec eruit zou zien: grenzen met de rest van Canada zouden openblijven, verklaarde ze opgewekt, en Quebec zou de Canadese dollar blijven gebruiken. Een sterkandidaat, mediamagnaat Pierre Karl Péladeau, stak aan de zijde van Marois zijn vuist in de lucht met de woorden: ,,we gaan van Quebec een land maken!’’

Kiezers werden met hun neus op de agenda van de PQ gedrukt – en weken volgens peilingen uit naar partijen met andere prioriteiten, zoals economische groei en gezondheidszorg. Vooral de pro-Canadese Liberale Partij van Quebec, die achttien maanden geleden werd verslagen na negen jaar aan het bewind, lijkt daarvan te profiteren. Maar ook een onbeproefde derde partij, de Coalition Avenir Québec (CAQ), hoopt op een doorbraak.

Canada houdt de adem in, en hoopt dat de separatisten vandaag vroegtijdig worden verslagen. Wegens de strijd tussen meerdere partijen in het districtenstelsel van Quebec is de uitslag echter moeilijk te voorspellen. De 65-jarige Marois, die onverwachts vecht voor haar politieke leven, heeft de moed nog niet opgegeven, zegt ze in Trois-Rivières. ,,We zullen vechten tot het allerlaatste moment.’’