Relevant voor Hollywood en films uit de hele wereld

Het Toronto International Film Festival, dat vanavond opent, is uitgegroeid tot een van de belangrijkste filmfestivals ter wereld. „In Cannes wordt Hollywood gezien als de vijand, in Toronto is dat niet zo.”

Door Frank Kuin

Dranghekken staan klaar in het centrum van Toronto, de Canadese miljoenenstad die in gespannen afwachting is van zijn jaarlijkse transformatie van tot Hollywood-Noord. Vanaf vanavond rollen de Canadezen de rode loper uit voor een stroom van filmsterren uit Hollywood en cineasten uit de rest van de wereld, bij de 38ste editie van het Toronto International Film Festival (TIFF), dat is uitgegroeid tot een van de meest relevante festivals ter wereld.

Met een galapremière van The Fifth Estate, een speelfilm over WikiLeaks met de Britse acteur Benedict Cumberbatch als Julian Assange en ook een rol voor Carice van Houten, opent het Internationale Filmfestival van Toronto vanavond een marathon van bijna 290 films. Elf dagen lang baadt Toronto in de schijnwerpers van de wereldwijde, en vooral de Amerikaanse filmwereld, met een megafestival dat is uitgegroeid tot een van de voornaamste evenementen op de internationale filmagenda.

Aansluitend op het festival van Venetië is het de beurt aan Toronto om de Noord-Amerikaanse markt op te warmen voor films die dit najaar gaan strijden om de gunst recensenten – en vooral van het grote publiek. Want dat is de voornaamste kracht van Toronto, zegt Brian D. Johnson, filmrecensent van het Canadese weekblad Maclean’s: TIFF is in hoge mate een publieksfestival, in tegenstelling tot Cannes en Venetië, waar journalisten en mensen uit de branche sterk overheersen.

Scene uit de speelfilm The Fifth Estate, met onder meer Benedict Cumberbatch en Carice van Houten (eerste en tweede van links).

,,Het is heel waardevol gebleken voor distributeurs en verkopers om een groot festival te hebben met toeschouwers die lijken op een doorsnee filmpubliek op een vrijdagavond in Noord-Amerika’’, aldus Johnson. Hoewel het festival van Cannes de hoogmis is van de filmwereld, mist het tot op zekere hoogte dat publiekselement, zegt hij. ,,Je krijgt er niet echt een idee van hoe een film zal worden ontvangen in Noord-Amerikaanse bioscopen. In Cannes wordt Hollywood gezien als de vijand, in Toronto is dat niet zo.’’

Films die de publieksprijs winnen in Toronto presteren meestal goed bij de Oscars, vaak winnen ze zelfs de Oscar voor Beste Film. Grote Oscarwinnaars van de afgelopen jaren als Slumdog Millionaire, The King’s Speech, en de winnaar van dit jaar, Argo, werden allemaal vertoond bij TIFF.

Producenten, regisseurs en filmsterren komen daarom massaal naar Toronto om hun nieuwste producties voor het voetlicht te brengen. Dit jaar is Meryl Streep aanwezig bij de galapremière van August: Osage County, geproduceerd door George Clooney en gebaseerd op het toneelstuk van Tracy Letts over een familie in Oklahoma, met ook Julia Roberts en Ewan MacGregor. Kate Winslet is de ster van Labor Day van regisseur Jason Reitman.

Matthew McConaughey wordt al getipt voor een Oscar voor zijn rol als AIDS-activist Ron Woodroof in Dallas Buyers Club, waarvoor hij 20 kilo afviel. Ralph Fiennes regisseerde The Invisible Woman over Charles Dickens, waarin de Britse acteur wordt herenigd met zijn medespeler uit The English Patient, Kristen Scott Thomas. Sterren als Brad Pitt, Michael Fassbender en Cumberbatch spelen in 12 Years a slave, een film van regisseur Steve McQueen die al goed is ontvangen bij het filmfestival van Telluride in Colorado.

Films die de publieksprijs winnen in Toronto presteren meestal goed bij de Oscars

Toronto, een metropool die zich wil ontdoen van het imago van een provinciestad met gebrek aan cultuur, raakt opgewonden van al die wereldsterren over de vloer. En daarin wrikt het ook enigszins bij het concept van het festival: er zit een spanning tussen het succesvolle, steeds groeiende Hollywoodgehalte, en het eveneens omvangrijke programma aan wereldfilms, die een belangrijk deel vormen van het festival sinds de oprichting in 1976.

,,Veel mensen hebben kritiek op TIFF wegens het grote aantal sterren die alle aandacht voor zich opeisen’’, zegt Johnson. ,,Daardoor krijgen de internationale films niet altijd de belichting die ze verdienen. Die kritiek is begrijpelijk, maar om eerlijk te zijn: TIFF heeft een stevig programma aan kwalitatief hoogstaande wereldfilms. Het is zeker niet zo dat het hele festival is uitverkocht aan Hollywood.’’

Dit jaar zijn er films uit 70 landen. De Brits-Zuidafrikaanse productie Mandela: Long Walk to Freedom, een speelfilm die is gebaseerd op het leven van Nelson Mandela, gaat in Toronto in première. De Franse film La Vie d’Adèle, die de Gouden Palm won in Cannes, wordt in Toronto aan het Noord-Amerikaanse publiek getoond onder de titel Blue is the warmest colour. De Chinese productie A Touch of Sin van regisseur Jia Zhang-Ke wordt omschreven als een vechtsportfilm over het moderne China.

Twee Nederlandse films beleven bij TIFF hun Noord-Amerikaanse première: The Dinner van regisseur Menno Meyjes, naar het boek ‘Het Diner’ van Herman Koch, wordt getipt op een alternatieve lijst van hoogtepunten. En Borgman van Alex van Warmerdam, dat was genomineerd voor de Gouden Palm in Cannes, wordt vertoond in de categorie ‘avantgarde’ van het festival.

Onder de documentaires die worden genoemd als sterke inzendingen zijn The Square, over de revolutie die werd ontketend op het Tahirplein in Caïro, en Tim’s Vermeer van het duo Penn en Teller, over een uitvinder die het geheime talent van de zeventiende-eeuwse meester Johannes Vermeer probeert te ontdekken.

Recensent Johnson maakt zich op voor de marathon. ,,Toronto heeft van alles, het is een smorgasbord’’, zegt hij. ,,Je ziet de beste films uit Berlijn en Sundance en Cannes, en je hebt een weelde aan wereldpremières die steeds belangrijker worden. De filmstudio’s zien Toronto als het lanceerplatform voor herfstfilms, in de aanloop naar het seizoen van de filmprijzen.’’