Jack Layton overleden

De Canadese oppositieleider Jack Layton is op 61-jarige leeftijd overleden aan kanker. De joviale politicus leidde zijn partij, de sociaaldemocratische NDP, dit voorjaar voor het eerst in de geschiedenis tot grootste oppositiepartij in een vlaag van populariteit die bekend stond als ‘Jackmania’.

Door Frank Kuin

MONTREAL. Nog geen vier maanden geleden bracht Jack Layton, de Canadese oppositieleider die gisteren op 61-jarige leeftijd is overleden, een politieke aardverschuiving teweeg bij de parlementsverkiezingen. Met een joviale boodschap van samenwerking leidde hij zijn partij, de sociaaldemocratische NDP, voor het eerst tot grootste oppositiepartij in het Lagerhuis in Ottawa.

Jack Layton

Gisteren rouwden Canadezen om de dood van Layton, meestal simpelweg ‘Jack’ genoemd – een energieke politicus die bekend stond om zijn positieve houding, krachtige stijl van debatteren en vooral zijn besnorde glimlach. Layton overleed gisterochtend in Toronto aan kanker. De ziekte was uitgezaaid, zo had hij vorige maand bekendgemaakt, nadat hij het afgelopen anderhalf jaar prostaatkanker had overwonnen. In welke vorm was niet bekend.

Aanhangers van Layton, vooral progressieven en jongeren, herdachten gisteren geschokt een oprechte politicus die, met overtuiging en een populistische inslag, jarenlang opkwam voor de gewone man. In zijn acht jaar als leider van de sociaaldemocraten zette Layton, een voormalig gemeenteraadslid in Toronto, zich in voor gezondheidszorg en het milieu, en tegen Canadese deelname aan de oorlog in Afghanistan.

Maar ook vroegen Canadezen zich af hoe het zonder Layton verder moet met de NDP, nu een stuurloze megafractie na een decennialange status als een kleine partij in de marge. De Lagerhuisfractie is in mei gegroeid tot 103 leden, van 37. De meeste van hen zijn onervaren, en volslagen onverwachts gekozen wegens een ongekende piek in de populariteit van ‘Jack’ tijdens de verkiezingscampagne. In de Franstalige provincie Québec klom de NDP door ‘Jackmania’ van 1 parlementslid tot 59.

De plotselinge opmars van Layton tot een politieke vedette in de slotfase van zijn politieke carrière gold als de katalysator van een ‘democratische revolutie’ in Canada. Hij bracht een volksbeweging op gang die het traditionele Canadese tweepartijenstelsel van Conservatieven en Liberalen verwierp ten gunste van een derde optie. De wandelstok die hij tijdens de campagne gebruikte na een heupoperatie werd een symbool van zijn vechtlust.

Volgens sommigen droeg Layton bij aan een polarisatie van de Canadese politiek, nu gekenmerkt door een klassieke links-rechts tegenstelling tussen de NDP en de Conservatieven van premier Stephen Harper – grotendeels ten koste van de centristische Liberalen, die Canada voor het grootste deel van zijn geschiedenis hebben geregeerd. ,,We hebben een betrokken persoonlijkheid verloren, een man van sterke principes’’, zei Harper gisteren.

In een brief die gisteren openbaar is gemaakt door zijn weduwe, Olivia Chow, eveneens parlementslid van de NDP, maande Layton zijn partijgenoten om het werk voort te zetten. ,,Laten we in de komende vier jaar bij alles wat we doen demonstreren dat we klaar zijn om het Canada waarvan we houden te dienen als de volgende regering.’’