Canada wil gevechtsmissie overdragen aan de VS

Canadese militairen kunnen actief blijven in zuidelijk Afghanistan nadat het huidige parlementaire mandaat voor de Canadese gevechtsmissie eind 2011 afloopt. Dat zegt de Canadese minister van Defensie Peter MacKay. Canada overweegt samenwerking met de Verenigde Staten in Kandahar.

Door Frank Kuin

Halifax. Canadese militairen kunnen actief blijven in zuidelijk Afghanistan nadat het huidige parlementaire mandaat voor de Canadese gevechtsmissie in de provincie Kandahar eind 2011 afloopt. De Canadese regering gaat ervan uit dat Canadezen ook daarna betrokken zijn bij trainings- en wederopbouwwerk, terwijl Amerikaanse troepen hun gevechtstaken zullen overnemen.

Dat zegt de Canadese minister van Defensie Peter MacKay. Hij sprak dit weekeinde in Halifax met zijn Amerikaanse ambtgenoot Robert Gates. MacKay verwacht dat de VS binnenkort bijna 40.000 extra militairen naar Afghanistan zullen sturen, en dat andere landen zal worden gevraagd om verdere troepenversterking.

Canadese soldaat op patrouille in Kandahar-Stad. Foto Sergeant Carole Morissette

Canada is met ongeveer 2.800 militairen gelegerd in Kandahar, de bakermat van het voormalige Talibaanregime, en is al besprekingen begonnen met de VS over de inzet van Amerikaanse gevechtstroepen in de provincie, aldus MacKay. Het parlementaire mandaat van de Canadese gevechtsmissie, waarbij 133 Canadezen zijn omgekomen, loopt eind 2011 af. Met Nederland is Canada het enige land dat een einddatum heeft genoemd. Het Conservatieve kabinet regeert met een minderheid in het Lagerhuis in Ottawa, en er bestaat momenteel politiek gezien geen kans op verlenging van de missie in de huidige vorm.

„In onze parlementaire motie staat dat de gevechtsmissie eind 2011 ten einde komt”, aldus MacKay, die dit weekeinde in Halifax gastheer was van een internationale veiligheidsconferentie van het German Marshall Fund. „Dat betekent het einde van een volwaardige militaire operatie. We gaan dan over naar een grotere nadruk op wederopbouw en ontwikkeling. In de komende anderhalf jaar zullen we, rekening houdend met alle factoren die in beweging zijn, bepalen hoe de missie er daarna zal uitzien.”

„Wij zijn een van de weinige landen die midden in de strijd zitten”

„Ik voorzie dat er tot ver na 2011 Canadezen in Afghanistan zullen zijn, om het humanitaire werk voort te zetten in Kandahar”, aldus MacKay. Als voorbeeld voor een toekomstige aanpak noemt hij de Dahla-dam, een Canadees irrigatieproject waarvan de militaire bescherming al is overgedragen aan Amerikanen.

De Canadese opstelling verschilt van die van Nederland. Eind 2010 vertrekken de Nederlandse militairen uit Uruzgan, dat grenst aan Kandahar. De Tweede Kamer heeft een motie aangenomen om uit te sluiten dat Nederlandse militairen na volgend jaar in Afghanistan blijven.

De Canadese minister van Defensie Peter MacKay (Foto Erin A. Kirk-Cuomo)

President Obama geeft eerdaags zijn reactie op het advies van de Amerikaanse commandant van de missie, generaal McChrystal, om 40.000 extra militairen naar Afghanistan te sturen. „Het is duidelijk dat dat gevolgen zal hebben voor elk land”, zegt MacKay. Hij ziet een rol voor Obama om de missie ook voor andere landen een nieuwe impuls te geven. Een mogelijke oproep van president Obama „zal gevolgen hebben voor verder debat. Veel landen zullen verder praten over hoe ze hun rol nieuwe vorm kunnen geven.”

MacKay geeft er de voorkeur aan om de discussie niet te voeren rond deadlines, zoals die naderen voor Canada en Nederland. „Ik zou naar die data kijken als overgangsdata, geen einddata. Om telkens te praten over exit strategies en einddata is bemoedigend voor de opstandelingen van de Talibaan. Zij kunnen dan op hun horloge kijken en afwachten tot we weg zijn. We kunnen beter zeggen dat we overstappen op het in staat stellen van de Afghanen om hun eigen bevolking te beschermen.”

Voor versterking op kortere termijn kijkt Canada in de eerste plaats naar de VS, zegt MacKay. „De drie brigades die zij al hebben gestuurd maken een groot verschil. Maar ook Canada gaat nog achttien maanden door met een volwaardige gevechtsmissie. Dus ik voel me niet bezwaard over onze bedenkingen. Deze missie is zeer kostbaar voor Canadezen. Wij zijn een van de weinige landen die midden in de strijd zitten. We hebben een groot aantal doden en gewonden geleden. Dit heeft een ontnuchterend effect.”

„In plaats van de exit strategy moeten we praten over de succesformule”

MacKay, die in de afgelopen jaren pogingen deed om troepenversterking van andere NAVO-landen naar het gevaarlijke zuiden van Afghanistan te halen, leeft mee met de Nederlanders, zegt hij. „Ze hebben een geweldige bijdrage geleverd, ze zijn naar het zuiden gekomen terwijl anderen dat niet wilden, en ze hebben dit aan hun bevolking moeten uitleggen. Landen doen wat ze kunnen binnen constitutionele limieten en de beperkingen van coalitiekabinetten. Dat begrijp ik; wij zitten in een minderheidsregering, dus ook voor ons is het een lastige balans.”

Mocht de regering van premier Harper bij de volgende verkiezingen – waarschijnlijk binnen een jaar – een meerderheid behalen, dan kan ook dat aanleiding zijn tot een heroverweging van de Canadese rol in Afghanistan. „Elk land moet naar zijn eigen omstandigheden handelen”, zegt MacKay. „Het is realistisch om te zeggen: we wijzigen onze aanpak, gebaseerd op wat de bevolking wil en wat het leger aankan. Maar we moeten ons wel richten op succes. In plaats van de exit strategy moeten we praten over de succesformule.”

Van Middelkoop: ‘Geen directe onderhandelingen met de Amerikanen’

Nederland voert geen directe onderhandelingen met de VS over de missie in Uruzgan nadat de Nederlandse militairen daar eind 2010 vertrekken. Dat zei minister van Defensie Van Middelkoop in Halifax. „De vragen die zich gaan voordoen wanneer Nederland als lead nation stopt in Uruzgan worden besproken binnen de NAVO. Nederland zit dus op dit moment niet in een één-op-één-onderhandelingspositie met de Amerikanen.”

„Het nadenken van de Nederlandse regering staat eigenlijk los van het antwoord op de vraag of er nog enkele tienduizenden Amerikanen bijkomen”, aldus Van Middelkoop. „Er doen zich meer interessante veranderingen voor in Afghanistan, zoals de wens van [commandant] McChrystal om meer regionaal te gaan werken en de vraag hoe lang het lead nation-concept nog kan functioneren.”

Is het denkbaar dat Nederlands ontwikkelingswerk in Uruzgan doorgaat na 2010, mogelijk onder bescherming van Amerikanen?

Van Middelkoop: „Het is op dit moment voor het kabinet een open vraag wat ontwikkelingsorganisaties zullen doen als Nederlandse troepen weggaan. Het antwoord op die vraag zullen we ook meenemen bij ons definitieve besluit.”