Mysterie van drijvende voeten boeit Canadezen

Canada staat voor een mysterie, waarvoor de politie na maandenlang onderzoek nog geen verklaring heeft: wat zit er achter de menselijke voeten die aanspoelen op eilanden aan de Canadese westkust? Is er sprake van een macaber patroon, of een bizar toeval?

Door Frank Kuin

VANCOUVER. Diane Johnston liet deze maand haar twee honden uit langs een rivier aan de Canadese westkust, toen ze een alarmerende ontdekking deed. Een sportschoen zag ze liggen, ondersteboven bij de waterrand. Ze haalde haar man Ken erbij; hij porde tegen de vondst, die naar zijn zeggen „zwaar aanvoelde”.

De vermoedens van de Johnstons klopten: opgevist bleek de witte schoen, van het merk New Balance, gevuld met een menselijke voet.

„Het was griezelig te bedenken dat dit een deel was van een persoon”, vertelt Ken Johnston, die direct de politie belde. Maar ook weer niet uniek. Het echtpaar uit Richmond, een voorstad van Vancouver, was zo alert om de schoen nader te bekijken, omdat vondsten van dit type bijna gebruikelijk zijn geworden aan de Canadese westkust. Het afgelopen anderhalf jaar zijn er vijf andere menselijke voeten aangespoeld, allemaal in sportschoenen.

Opgeteld bij een geschoeide voet die dit jaar werd gevonden in de aangrenzende Amerikaanse staat Washington, was de vondst in Richmond voet nummer zeven. Het gaat om een linkervoet, waarschijnlijk van een vrouw, al heeft de politie dit nog niet bevestigd. Evenmin zijn mededelingen gedaan over de vraag of de voet hoort bij een rechtervoet in een schoen van het merk New Balance, die in mei werd gevonden.

„Helaas is het niet als de misdaadserie CSI, waarin zaken in zestig minuten worden opgelost.”

Het mysterie van de aanspoelende mensenvoeten houdt de bewoners van de westelijke provincie British Columbia in de greep. De drijvende voeten die worden aangetroffen in de omgeving van de Straat van Georgia, een vaarroute tussen het Canadese vasteland en Vancouver Island, roepen prangende vragen op: van wie zijn ze? Hoe zijn deze mensen aan hun einde gekomen? En de hamvraag: is er sprake van een macaber patroon, of een bizar toeval?

Een team van onderzoekers van de Canadese politie en de lijkschouwerdienst van British Columbia probeert antwoorden te vinden op die vragen, die wereldwijde aandacht trekken sinds deze zomer voeten nummer vier en vijf werden gevonden.

„Het is een zeer unieke zaak”, zegt lijkschouwer Jeff Dolan, die het onderzoek leidt. „Voor zover we kunnen nagaan zijn er geen soortgelijke zaken in de wereld, waarbij een aanzienlijk aantal voeten aanspoelt in een vrij beperkt geografisch gebied en in zo’n korte tijd.”

Sportschoenen die zijn aangespoeld in British Columbia met menselijke voeten.

De eerste voet werd in augustus vorig jaar gevonden: een rechtervoet in een sportschoen van het merk Campus. Zes dagen later volgde nog een rechtervoet, in een schoen van Reebok. Voet drie, opnieuw rechts, dook in februari van dit jaar op, in een Nike-schoen. In mei werd voet vier gevonden, in een rechterschoen van het merk New Balance. In juni volgde voet vijf, de eerste linkervoet, in een schoen van Nike. In augustus werd een rechtervoet aangetroffen in de staat Washington, nabij de Canadese grens, in een donkere wandelschoen. En toen nog de linkervoet in Richmond, voet zeven.

Speculatie over een mogelijke toedracht is na de laatste vondst opnieuw opgelaaid. Inwoners van Vancouver, die de afgelopen jaren gruwden bij een zaak van een varkenshouder die tientallen straatprostituees had vermoord, vragen zich vertwijfeld af of er opnieuw een seriemoordenaar aan het werk is.

De politie maant echter tot geduld: „Helaas is het niet als een aflevering van de misdaadserie CSI, waarin zaken in zestig minuten worden opgelost.”

Niettemin hebben onderzoekers een aantal uitgangspunten vastgesteld. Ten eerste is er geen bewijs dat de voeten op gewelddadige manier zijn gescheiden van lichamen – er zijn geen gebroken botten. „Alle voeten zijn op natuurlijke manier losgeraakt, door ontleding van de overschotten”, zegt Dolan. Dat heet exarticulatie: lijken in het water vallen na verloop van tijd in delen uiteen: hoofd, romp, armen, benen, handen, voeten. Voeten worden beschermd door sportschoenen, die na losmaking gaan drijven wegens lucht in de zolen. Vandaar dat zij worden gevonden.

„Het is een moeilijke zaak, want hoe herkenbaar zijn voeten eigenlijk?”

Ten tweede wordt elke voet behandeld als een apart geval. „Op dit moment wijst niets op een verband”, zegt Dolan. Alleen voeten drie en vijf, in de beide Nike-schoenen, horen zeker bij elkaar, is via DNA-onderzoek bevestigd. Eén voet werd onlangs geïdentificeerd: de schoen met de eerste voet, van het merk Campus dat voornamelijk wordt verkocht in India, werd herkend door familieleden van een man die sinds vorig jaar werd vermist. Zijn lichaam is niet gevonden, maar volgens de politie betreft zijn dood een „geïsoleerd geval”.

Forensisch expert Mark Skinner van het Centre for Forensic Research aan Simon Fraser University in Vancouver heeft de voeten bestudeerd om ‘antropologische profielen’ op te stellen van de slachtoffers, in een poging hun leeftijd, ras en postuur te bepalen. Dat blijft echter steken in brede observaties, zegt hij: het gaat om jonge volwassenen, de meesten mannelijk, van gemiddeld postuur. Hun etniciteit is onbekend, want daarvoor bevatten voetbeenderen, in tegenstelling tot schedels, geen aanwijzingen. De staat van ontbinding geeft aan dat ze zeker enkele maanden dood waren.

„Het is een moeilijke zaak”, zegt Skinner, „want hoe herkenbaar zijn voeten eigenlijk? Zou jij de politie een unieke beschrijving kunnen geven van iemands voeten, bijvoorbeeld van je partner?”

De sleutel tot oplossing van de zaak ligt volgens hem in DNA-onderzoek. Elke voet heeft een DNA-profiel opgeleverd, dat wordt vergeleken met dat van talloze vermisten – tot nu toe zonder resultaat. Mogelijk zijn de slachtoffers niet in British Columbia, maar elders als vermist opgegeven.

Het wachten is dan ook op verdere ontdekkingen. Er moeten nog zeker drie linkervoeten zijn. „Het publiek is zeer oplettend om vondsten te rapporten, er is bijna sprake van een bottenpaniek”, zegt Skinner.

Eén conclusie valt volgens hem alvast te trekken wegens de populariteit van sportschoenen: „Als lichamen in het water belanden, zijn drijvende voeten het gevolg. Hoe die lichamen te water zijn geraakt, is een andere vraag.”