Het smeltende poolijs wordt algemeen erkend als een van de meest merkbare gevolgen van de opwarming van de aarde. Simon Nattaq, een jager van de inheemse Inuïtbevolking, ondervond klimaatverandering aan den lijve. Het ijs is zichzelf niet meer, zegt hij in Iqaluit.

Door Frank Kuin

IQALUIT. Simon Nattaq kon altijd vertrouwen op de kwaliteit van het poolijs. Als tienerjongen leerde de 61-jarige Inuk (enkelvoud voor Inuït, de inheemse bevolking van noordelijk Canada) te jagen in de omgeving van het afgelegen Hall Beach, toen zijn gezin daar nog rondreisde. Van zijn vader leerde hij waar je vossen, kariboes en zeehonden kon vinden – en hoe je daar kon komen over de dichtgevroren baaien.

Zo wist Nattaq precies wat voor ijs je kon verwachten in de seizoenen die de Inuït benoemen, waaronder Ukiaq (vroege winter), Ukiuk (winter), en Upinqasaak (vroeg voorjaar). Ergens rond de grens van Ukiaq en Ukiuk had je de hoofdbevriezing, waarbij het ijs een solide dikte kreeg voor het hele seizoen, en een witte kleur, zo was de traditionele kennis. Een forse laag sneeuw isoleerde het dikke ijs tegen de straling van de zon.

Zeeijs en open water in Nunavut.

Tegenwoordig is dat allemaal anders, zegt Nattaq in zijn huis in Iqaluit, hoofdstadje van het Canadese, semi-autonome gebied Nunavut. ,,Het ijs haalt dezelfde dikte niet meer, en heeft ook niet dezelfde kleur als vroeger,’’ zegt hij. ,,Er zit meer blauw in. Sneeuw is dunner en waait weg. Tijdens de ontdooiing in het voorjaar staan er normaal gesproken plassen op het ijs. Nu loopt dat water weg door kleine gaatjes. Het bevriest op een andere manier, minder stevig.’’

Nattaq ondervond de verandering van de ijscondities op een traumatische manier. In februari 2001 zakte hij tijdens een jachtexpeditie met zijn sneeuwmobiel door het ijs. Hij wist zichzelf uit het steenkoude water te trekken, maar was zijn spullen kwijt. Hij zocht beschutting, en werd twee dagen later gevonden door ongeruste dorpsgenoten. Zijn beide voeten waren bevroren en moesten worden afgezet. Nattaq heeft nu twee kunstmatige onderbenen, en loopt met moeite – een pijnlijk lot dat hij wijt aan klimaatverandering.

Zeeijsschotsen in Nunavut. Wegens de opwarming van de aarde smelt het zeeijs, en wordt het Noordpoolgebied toegankelijker.

,,Het ijs was wit bovenop, en dat betekende voor ons altijd dat het veilig was,’’ aldus Nattaq. ,,Maar omdat het van onderaf smolt, leek dat maar zo. Het is tegenwoordig veel onzekerder, en veel gevaarlijker voor onze mensen om zich over het ijs te verplaatsen, zoals we al eeuwen doen. Zelfs de meest ervaren jagers met de grondigste kennis ondervinden problemen. Klimaatverandering heeft grote gevolgen voor onze mobiliteit, onze manier van leven.’’

Het smeltende poolijs wordt algemeen erkend als een van de meest merkbare gevolgen van de opwarming van de aarde. Wetenschappelijk onderzoek heeft consequent uitgewezen dat de gemiddelde oppervlakte van het ijs in de Arctische Oceaan de afgelopen decennia gestaag is afgenomen. Een nieuwe studie van het National Snow and Ice Data Center in de Amerikaanse staat Colorado wees deze maand uit dat de noordelijke ijskap nog sneller smelt dan tot dusverre is aangenomen. Volgens de onderzoekers kan het noordpoolgebied al in de tweede helft van deze eeuw ’s zomers geheel ijsvrij zijn.

Wat de Inuït betreft gaan de gevolgen van die dooi verder dan verandering van het weer. Voor hen vormt het poolijs de basis van hun traditionele bestaan. Het grootste deel van het jaar is het voor hen een bron van voedsel en een middel van vervoer:

Verdwijning van die wereld wordt door de Inuït ervaren als een aanslag op hun traditionele cultuur, die toch al sterk onder druk staat door beïnvloeding vanuit het zuiden – de Inuït zijn van de ene generatie op de andere overgestapt van een nomadisch jagersbestaan tot een leven in gevestigde gemeenschappen met supermarkten en satelliet-TV.

,,We hebben meer materiele dingen dan vroeger, maar het leven is veel chaotischer,’’ zegt Nattaq, gezeten aan een tafel in de keuken met magnetron. Zijn vrouw zit tijdens het gesprek een tekenfilm te kijken op televisie met een van hun kleinkinderen; een computer met webcam staat op een bureautje in een hoek. ,,We zijn gaan leven als de qallunaat (de blanken), maar we missen wat we het hardst nodig hebben,’’ zegt hij. ,,Vroeger hadden de Inuït een eigen, unieke manier van leven.’’

De Inuït van eerdere generaties streven ernaar die manier van leven over te dragen op hun jongeren, bij wijze van moreel kompas. Training in de traditionele overlevingstechnieken van de Inuït, zoals de jacht, moet hen zelfrespect en een identiteitsgevoel bijbrengen in een snel veranderende wereld.

Simon Nattaq vreest echter dat klimaatverandering de verzuidelijking van Nunavut alleen maar zal versterken. ,,Het klimaat wordt zuidelijker, en er komen steeds meer mensen uit het zuiden.’’ Jagers als hijzelf moeten zich aanpassen aan de nieuwe omstandigheden als ze erop uitgaan, zegt hij, door meer met elkaar af te stemmen en op elkaar te letten. Dergelijke samenwerking is ook vereist om klimaatverandering te bestrijden, aldus Nattaq. ,,Mensen uit de hele wereld moeten bij elkaar komen om ervoor te zorgen dat het milieu zo natuurlijk mogelijk blijft,’’ besluit hij. ,,Daar is samenwerking voor nodig.’’

This post is also available in: Engels

Tagged with:
 

4 Responses to Inuït kunnen niet meer vertrouwen op het poolijs

  1. […] begeerde, maar meestal dichtgevroren zeeroute tussen de Atlantische en de Stille Oceaan. Door het smelten van het poolijs is die route langs het noorden van Noord-Amerika tegenwoordig ’s zomers bevaarbaar. Dat is […]

  2. […] Watt-Cloutier vast. „Klimaatverandering gaat echter niet alleen over ijs en diersoorten, maar betreft ook echte mensen die proberen te overleven in een veranderende wereld. Daarom is het een kwestie van […]

  3. […] reden bevinden de ijsberen zich echter ook aan de frontlinie van klimaatverandering. ,,Als de trend van het smeltende poolijs zich voortzet, dan bestaat de kans dat de Hudsonbaai rond de helft van deze eeuw grotendeels […]

  4. […] is de noordelijkste diepzeehaven van het continent. Nu door de klimaatverandering het zee-ijs in het poolgebied smelt, worden de wateren boven Canada steeds toegankelijker voor de scheepvaart. „Churchill is een […]

Geef een reactie

Your email address will not be published. Required fields are marked *