Tjokvolle ziekenhuizen en lange wachtlijsten kenmerken de aftakeling van het befaamde Canadese stelsel van gezondheidszorg, na drastische bezuinigingen. Ondanks de problemen hechten Canadezen zeer aan hun collectieve zorgstelsel.

Door Frank Kuin

MONTRÉAL. Ziek zijn doe je in Canada op de gang. Zo ook in het Royal Victoria Ziekenhuis in Montréal. De 21 bedden op de spoedafdeling zijn allemaal bezet, dus zijn er veertien extra bedden neergezet – voor de balie, langs de muren van de corridors, op de gang naar het toilet. Ook allemaal vol. In theorie gaat het om een tijdelijke maatregel, maar in de praktijk zijn de gangplaatsen uitgegroeid tot permanente noodvoorziening.

Hier blijkt dat Nederland niet het enige westerse land is waar de medische dienstverlening op cruciale onderdelen is vastgelopen en de politiek al jarenlang tevergeefs probeert vraag en aanbod op een fatsoenlijke en betaalbare manier op elkaar af te stemmen. Wachtlijsten kenmerken ook de aftakeling van het befaamde Canadese stelsel voor gezondheidszorg.

Royal Victoria ziekenhuis in Montreal

Royal Victoria ziekenhuis in Montreal

De gangen van het ‘Royal Vic’ vormen een bazaar van patiënten, artsen, bezoekers, verplegend en ondersteunend personeel, die meer doet denken aan Marrakesj dan aan Montréal. Een man ligt zuchtend en steunend in een bed langs de muur, direct aan het voeteneinde van een patiënt met bezoek. Iedereen opzij, een bed met een oudere vrouw moet er langs. De kar met eten staat bij een hardhorende bejaarde zonder kunstgebit, ingeklemd tussen de ontvangstbalie en de deur naar de medicijnenkamer. Artsen lopen af en aan, röntgenfoto’s worden bekeken op een lichtbak. Een patiënt kan worden doorgestuurd naar de polikliniek, meldt de intercom.

,,Eigenlijk horen er geen patiënten op de gang te liggen, maar er zijn niet genoeg bedden op de afdelingen”, zegt Manuela Trigueiro, een verpleegster die de leiding heeft over de verdeling van patiënten. ,,Mensen die moeten worden opgenomen blijven hier, soms wel voor vijf dagen, wachtend op een bed.” Officieel mag het verblijf op de spoedafdeling niet langer dan 24 uur duren, legt Trigueiro uit. ,,Er heerst altijd stress”, zegt ze. ,,Binnenkomende patiënten hebben een hartmonitor nodig, maar ik heb geen monitor vrij.”

,,Eigenlijk horen er geen patiënten op de gang, maar er zijn niet genoeg bedden”

Dezelfde symptomen doen zich voor in het medicare-stelsel in heel Canada. Ziekenhuizen over het hele land barsten uit hun voegen sinds er in de jaren negentig fors is bezuinigd op gezondheidszorg om de rijksbegroting op orde te brengen. Hoewel het publieke stelsel iedereen gratis toegang garandeert, zitten toegangspunten als spoedafdelingen chronisch verstopt. Er heerst een tekort aan artsen en verplegers, en wachttijden voor kankeroperaties kunnen oplopen tot meer dan 50 dagen; voor heupoperaties tot een jaar.

Ondanks de problemen hechten Canadezen zeer aan hun collectieve zorgstelsel. Onder het systeem van medicare – begonnen in de prairieprovincie Saskatchewan en in de jaren zestig uitgebreid tot heel Canada – zijn alle Canadezen verzekerd van behandeling bij de dokter of in het ziekenhuis. Het is een nationale trots. Medicare wordt vaak aangehaald als hét voorbeeld dat aantoont dat Canada socialer is dan de Verenigde Staten, waar de zorg voor hulpbehoevenden wordt overgelaten aan de vrije markt. Moet je nagaan, zegt men dan: meer dan 40 miljoen Amerikanen zitten zonder ziektekostenverzekering!

Niettemin wordt de crisis van het Canadese medicare-stelsel als acuut ervaren. Op de jongste wereldranglijst van gezondheidszorg, opgesteld door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), bezet Canada slechts een dertigste plaats. Bijna iedereen in Canada is het erover eens dat er een ingrijpende operatie nodig is om de gezondheidszorg, waarin jaarlijks 100 miljard Canadese dollar (64 miljard euro) omgaat, ofwel ongeveer tien procent van het nationale inkomen, op te lappen.

Patiënten liggen in Canadese ziekenhuizen niet zelden op de gang.

Patiënten liggen in Canadese ziekenhuizen niet zelden op de gang.

Sommigen menen dat particulier initiatief uitkomst kan bieden. Op winst gerichte privé-klinieken zouden de publieke ziekenhuizen kunnen ontlasten door patiënten te trekken die bereid zijn om voor medische ingrepen te betalen. Patiënten als Charles Rubin uit Montréal, bijvoorbeeld. Hij kan slechts met moeite lopen, lijdt hevige pijn en wacht al geruime tijd op een heupoperatie. ,,Ik ga kapot aan het wachten”, zegt hij. ,,Er zijn genoeg mensen die voor bepaalde ingrepen willen betalen. Ik kan de pijn niet meer aan en schrijf zo een cheque uit.”

Daar krijgt hij echter de kans niet toe, want het is in Canada wettelijk verboden om direct te betalen voor medische diensten die gedekt worden door medicare. Eén van de grondbeginselen van het systeem is immers dat de volgorde van behandeling wordt bepaald door de ernst van de ziekte, en niet door de financiële draagkracht van de patiënt.

En dat moet vooral zo blijven, vindt Roy Romanow, voorzitter van een koninklijke commissie die het afgelopen anderhalf jaar onderzoek heeft gedaan naar de mankementen van medicare. ,,Canadezen steunen in sterke mate de waarden waarop onze gezondheidszorg is gebaseerd – gelijkheid, eerlijkheid en solidariteit”, concludeerde hij in zijn eindrapport. ,,Ze beschouwen gelijke en spoedige toegang tot medisch noodzakelijke diensten op basis van behoefte als een burgerrecht, niet een privilege verbonden aan rijkdom.”

,,Ik kan de pijn niet meer aan en schrijf zo een cheque uit”

De commissie-Romanow schreef daarom een forse financiële injectie voor van 15 miljard Canadese dollar (9,6 miljard euro) voor het publieke stelsel over vier jaar, en een ambitieuze uitbreiding van de collectieve ziektekostenverzekering met thuiszorg (home care) en sommige medicijnen (pharmacare). Privatisering van gezondheidszorg moet worden vermeden, omdat volgens Romanow onbewezen is dat particuliere klinieken efficiënter zijn of tot betere resultaten leiden.

Oppositieleider Stephen Harper wees het recept af als ,,een ideologisch model uit de jaren zestig”. Ook de particuliere zorgsector, die operaties uitvoert die niet door medicare worden gedekt, reageerde afwijzend. ,,We leven in een vrij en democratisch land, waar we ons geld mogen uitgeven aan alcohol, tabak, of de gezondheid van onze huisdieren”, zei Brian Day, chirurg bij een privé-kliniek in Vancouver. ,,Wat is er mis met de optie voor Canadezen om geld te besteden aan hun eigen gezondheidszorg?”

Volgens Romanow is daar mis mee dat het leidt tot ,,voordringerij”, tot ,,één stelsel voor welgestelden, en een ander voor wie dat niet zijn”. Volgens hem zorgen privé-klinieken helemaal niet voor kortere wachtlijsten, omdat ze niet alleen patiënten, maar ook artsen en verplegers van het publieke stelsel afsnoepen. ,,Het werkt niet”, aldus Romanow, ,,en het is niet in overeenstemming met de waarden van een meerderheid van Canadezen.”

De Canadese regering steunt de lijn van Romanow, al is het onwaarschijnlijk dat Ottawa de volle 15 miljard dollar zal ophoesten. Vast staat echter welke kant Canada níet op wil, zei minister Anne McLellan van Volksgezondheid: ,,Een Amerikaanse vorm van zorg met een parallel privé-stelsel”.

 

2 Responses to Patiënt in Canada op de gang

  1. […] de praktijk kraakt het utopische stelsel in zijn voegen. Wachttijden zijn lang, en verouderde ziekenhuizen zijn zo vol dat patiënten op de gang liggen. En kom maar eens om een dokter. Eén op de vijf inwoners van Canada heeft geen huisarts, zo bleek […]

  2. […] tenzij je spoedeisende hulp nodig hebt, zul je geduld moeten opbrengen. Wachttijden zijn de achilleshiel van het Canadese stelsel. Bij de campagne voor de Amerikaanse presidentsverkiezingen van een jaar geleden voerden de […]

Laat een reactie achter bij Dokter nodig in Canada? Bel een taxi | Standplaats Canada Cancel reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *