Een artikel van Paul Scheffer heeft een discussie op gang gebracht over ‘het multiculturele drama’ in Nederland. Hoe verloopt de integratie van immigranten in het buitenland? In Canada is multiculturalisme verheven tot nationale ideologie.

Door Frank Kuin

MONTRÉAL. ,,Ciao, signora,’’ zegt Rosalia Monforte tegen een kennis tijdens het boodschappen doen. Monforte, een gezette, 75-jarige Italiaanse die van top tot teen in het zwart gekleed gaat sinds haar man drie jaar geleden overleed, schuifelt kritisch door de fruitafdeling – peren knijpend en druiven proevend als betrof het de openluchtmarkt in haar geboortedorp op Sicilië.

Maar dit is Sicilië niet, dit is een supermarkt aan een besneeuwde boulevard in de Canadese stad Montréal. Een Italiaanse winkel wel te verstaan, met Vero olijfolie en Lavazza espressokoffie in de aanbieding en met Italiaanssprekend personeel. Hier doet Monforte, die 48 jaar geleden naar Canada emigreerde, bijna al haar boodschappen. Bovendien loopt ze bij een Italiaanse huisarts, kijkt ze Italiaanse televisie, behoort ze tot een Italiaanse kerk, bezoekt ze soms een Italiaanse bruiloft in een Italiaanse feestzaal en zit ze op een Italiaanse ouderenclub.

Monforte spreekt geen Engels of Frans. Geen Canadees heeft daar ooit op aangedrongen, zegt ze. Jarenlang werkte ze als handwerkster, en banen werden geregeld via het Italiaanse netwerk. Met Frans- of Engels-Canadezen heeft ze nooit veel contact gehad, want ,,er was een taalprobleem,’’ stelt ze schouderophalend vast. Of het moet via haar twee dochters gaan, die in het Frans en Engels zijn onderwezen. In tegenstelling tot haar kinderen, die beiden goede banen hebben in het Frans-Canadese bedrijfsleven, zijn Monforte en haar man nooit in de Canadese maatschappij geïntegreerd.

Ruim vijf miljoen van de dertig miljoen Canadezen zijn elders geboren

En dat is in principe aanvaardbaar in Canada, een land waar multiculturalisme is verheven tot nationale ideologie. Canada is een land van immigranten. Ruim vijf miljoen van de dertig miljoen inwoners zijn ergens anders geboren, en op de inheemse bevolking na liggen ook de wortels van de rest in het buitenland. De onderlinge samenhang van bevolkingsgroepen lijkt in Canada bovendien losser dan in welk ander Westers land ook.

De belangrijkste oorzaak is dat er eigenlijk nauwelijks zoiets bestaat als een unieke Canadese identiteit. Anders gezegd, behalve het leren van Engels of Frans valt er voor de immigrant weinig aan te passen. ,,Er was altijd die verwarring tussen Engels en Frans,’’ verklaart Monforte het feit dat ze nooit een van beide heeft geleerd. De verwarring over wat het betekent om Canadees te zijn, hangt samen met het eeuwige dualisme binnen de maatschappij. Als er al sprake is van Canadese identiteit, dan bestaan er op zijn minst twee: een Engelstalige protestantse, en een Franstalige katholieke.

Bij gebrek aan één definiërende Canadese karakteristiek, en ter erkenning van omvangrijke immigrantengemeenschappen als de Italiaanse, kwam de federale regering in 1971 met een officieel beleid van multiculturalisme. Min of meer noodgedwongen en tegenstrijdig, werd Canadese nationale samenhang gezocht in ‘s lands grootste gemene deler: diversiteit. Het Canadese multiculturalisme komt erop neer dat Canada, in tegenstelling tot de spreekwoordelijke smeltkroes van de Verenigde Staten, kan worden gezien als een mozaïek. Voormalig premier Pierre Trudeau verklaarde dat ,,elke etnische groep het recht heeft zijn eigen cultuur en waarden te bewaren en ontwikkelen binnen het Canadese verband.’’

Een Canadese inburgeringsceremonie wordt gekenmerkt door diversiteit.

Tegen die achtergrond komt de immigrant van vandaag het land binnen. Canada neemt per jaar ongeveer 200.000 vreemdelingen op, die in culturele zin niet hoeven te assimileren. Toch wordt het wenselijk geacht dat ze deel gaan uitmaken van de Canadese arbeidsmarkt. Het leren van Engels of Frans is daarom tegenwoordig wel vereist; overal in het land worden gratis cursussen aangeboden. Bovendien wordt nieuwkomers op het hart gedrukt dat met Canadeesheid zekere waarden gepaard gaan – Westerse normen zoals tolerantie, respect en gelijkheid van man en vrouw. Verder kunnen ze hun bestaan in Canada zelf inhoud geven.

Maar de economische integratie in dat multiculturele verband verloopt in de praktijk meestal via de ‘eigen’ bevolkingsgroep, zegt Art Hagopian, vice-president van de Canadese Etnoculturele Raad in Ottawa. ,,Mensen die nieuw binnenkomen, integreren eerst in hun eigen gemeenschap,’’ aldus Hagopian, een Armeniër die sinds 1962 in Canada woont. ,,Elke gemeenschap bevat elementen die hier al generaties zitten. Zij vormen een soort brug om te integreren.’’

Dat systeem werkt heel goed, meent Hagopian. Maar de overheid moeten met wetgeving wel gelijke kansen op de arbeidsmarkt voor gekleurde immigranten stimuleren. ,,Ik stel voorop dat Canada een vreedzaam en tolerant land is. Maar het kan altijd beter.’’

Wat dat betreft is de gemeenschap van Sikhs aan de Canadese westkust illustratief. Canada telt ongeveer 400.000 Sikhs. Een groot deel van hen woont in de westelijke provincie British Columbia, waar Engels de norm is. De eerste Sikhs kwamen een eeuw geleden naar de streek, toen racisme nog algemeen was. Pas na de Tweede Wereldoorlog werden Sikhs erkend als staatsburgers en kregen ze stemrecht. In de jaren negentig was India, samen met Hongkong, een van de voornaamste bronnen van immigranten in Canada. Inmiddels bestaat twintig procent van de bevolking van British Columbia uit gekleurde allochtonen.

,,Nieuwkomers integreren eerst in hun eigen gemeenschap’’

Tegenwoordig worden Sikhs, die er hun eigen tempels en markten op nahouden in en rond Vancouver en veelal tulbanden dragen, ,,algemeen getolereerd,’’ zegt Charan Gill, voorzitter van een plaatselijke Indo-Canadese organisatie. ,,We hebben zeker vooruitgang geboekt,’’ zegt hij. ,,De meeste Canadezen zijn verdraagzaam,’’ al is er altijd ,,een subtiele onderstroom van racisme’’ tegenover diegenen die vasthouden aan de traditionele kledij en godsdienst. ,,Sommige blanke Canadezen zouden liever zien dat Sikh-immigranten van de ene op de andere dag veranderen.’’

De mate van integratie van de Sikhs in de bredere maatschappij varieert sterk, voegt Gill eraan toe. ,,Sommigen passen zich heel snel aan, sommigen langzamer, en sommigen veranderen helemaal niet. Ouderen blijven vaak binnen de etnische grenzen en hebben weinig contact met de buitenwereld. Hun kinderen zijn onder invloed van televisie en Noord-Amerikaanse cultuur volkomen geïntegreerd.’’

De resultaten van integratie onder Sikhs zijn dan ook gematigd positief. Aan de ene kant ervaren behoudende Indo-Canadezen sluimerende discriminatie; aan de andere kant wonnen Sikhs bij de Canadese politie, de Mounties, enkele jaren geleden het recht een tulband te dragen in plaats van de traditionele politiepet. Een hoger dan gemiddeld aantal Sikhs werkt als schoonmaker of als laagbetaalde boerenhulp, maar daar staat tegenover dat een aanzienlijk aantal Indo-Canadezen is geschoold en actief is in de banken- en zakenwereld, als arts of tandarts of jurist.

Vorige maand bereikten de Sikhs een nieuwe mijlpaal, toen een van hen werd gekozen tot premier van Brits Columbia. Ujjal Dosanjh, een 52-jarige jurist die in armoede werd geboren in Punjab en op zijn zeventiende naar Canada kwam, voelt zichzelf in de eerste plaats Canadees. ,,We zijn een heel eind gekomen,’’ zei hij op de dag van zijn verkiezing. ,,Dit laat zien dat Canada een land is waar diversiteit absoluut wordt omarmd, met enthousiasme en met passie. Dat is een geweldig goede zaak.’’

Tagged with:
 

11 Responses to Multicultureel Canada geen smeltkroes maar een mozaïek

  1. […] van separatisme onder Frans-Canadezen, voerde hij baanbrekende wetten door rond tweetaligheid, multiculturalisme, en rechten en vrijheden van het individu. Bovendien bezorgde hij Canada een groter aanzien in […]

  2. […] rond het onspectaculaire motto ‘vrede, orde en goed bestuur’, maar een bruisende, multiculturele samenleving die meer dan welke ook ter wereld streeft naar een egalitaire maatschappij gebaseerd op […]

  3. […] De kiem voor het Canadese model van multiculturalisme werd gelegd in de jaren zeventig. Volgens de nationale wet, doorgevoerd op initiatief van de toenmalige, liberale premier Pierre Trudeau, wordt van immigranten in Canada niet verwacht dat ze hun culturele achtergrond na aankomst verwerpen. Gebaseerd op het historisch feit dat niet één etnische groep ooit exclusief aanspraak heeft kunnen maken op de Canadese nationaliteit – het begon met compromissen tussen Protestantse Engelsen en Katholieke Fransen – werd aanvaarding van culturele verschillen dertig jaar geleden uitgeroepen tot een Canadese basiswaarde. In tegenstelling tot de Amerikaanse ‘smeltkroes’ heet Canada officieel een ‘mozaïek’. […]

  4. […] betekent niet dat de band met de eigen gemeenschap helemaal verdwijnt. Na elke EK-wedstrijd in Portugal ging een andere groep – Portugezen, Grieken […]

  5. […] de slogan van de Canadese stad Toronto, een metropool die zichzelf aanprijst als een van de meest multiculturele ter wereld. Alle mogelijke nationaliteiten, religies en huidskleuren kom je er […]

  6. […] islam is erin geslaagd ons rechtsstelsel binnen te dringen door misbruik te maken van het Canadese multiculturalisme-beleid”, zegt Arjomand. ,,Multiculturalisme wordt gebruikt om vrouwen te onderdrukken, want ze […]

  7. […] Die arbitrage is bedoeld om het overbelaste rechtssysteem te ontzien en wordt al jaren toegepast door priesters en rabbijnen. Een plan van een aantal imams om hetzelfde te doen binnen de Canadese moslimgemeenschap volgens de shari’a, het islamitisch recht, leidde het afgelopen jaar echter tot een groeiende controverse in Canada en daarbuiten. Ontario zou het eerste westerse rechtsgebied zijn waar de shari’a werd erkend. Dat gebeurde in naam van het multiculturalisme. […]

  8. […] voor de ADQ onder mensen die niet zo zeker zijn dat wat er in Montreal gebeurt op het gebied van culturele diversiteit zo’n goed idee is. Er heerst een gevoel dat er waarden worden erkend die ons eigen cultuurgoed […]

  9. […] maar nu zijn ze er wel”, zegt hij in het Franse dialect van de provincie. „Ik denk dat het Canadese model van multiculturalisme een toren van Babel is waarmee onze Franstalige natie zich steeds minder kan verenigen. We moeten […]

  10. […] en wat die betekenen voor de overleving van de culturele identiteit van de Québécois.” Het Canadese multiculturele model werkt daarom niet goed in Québec, meent hij; beter is te spreken van ‘interculturalisme’, met […]

  11. […] de maaltijd een Powerpoint-presentatie met ingrediënten van beren en Mounties, tweetaligheid en multiculturalisme, Trudeau en Harper, tot de Slag op de Vlaktes van Abraham, de Stille Revolutie, Expo 67, De Gaulle […]

Laat een reactie achter bij Afschaffen religieuze arbitrage in Ontario bejubeld | Standplaats Canada Cancel reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *