De neoconservatieve premier Stephen Harper duwt Canada al bijna tien jaar naar rechts. Veel Canadezen verlangen naar het idealistische land van vroeger en willen van de Conservatieven af. “Wij kiezen voor verandering, want we willen het zorgzame Canada van onze jeugd terug.”

Door Frank Kuin

Montreal. Als een quizmaster trok de Canadese premier Stephen Harper de afgelopen week door het land, met een ouderwetse kassabel en een stapel bankbiljetten. Bij campagnestops waarschuwde de neoconservatieve premier voor de kosten van beloften van zijn voornaamste tegenstanders, de Liberalen, bij de parlementsverkiezingen die vandaag in Canada worden gehouden.

Als de Liberalen de macht overnemen, zoals opiniepeilingen voorspellen, lopen gezinnen uit de Canadese middenklasse het gevaar duizenden dollars aan belastingvoordelen kwijt te raken die zijn kabinet de afgelopen jaren voor ze heeft geregeld, zei Harper. Hij noemde aftrekposten op die op het spel zouden staan, terwijl een aanhanger stapeltjes geld op een tafel liet vallen bij het gerinkel van de kassabel: ka-tsjing! “Liberale veranderingen betekenen meer geld voor de regering, minder geld voor u.”

De Canadese premier Stephen Harper tijdens een campagnebijeenkomst voor de parlementsverkiezingen (foto Canadian Press)

De Canadese premier Stephen Harper tijdens een campagnebijeenkomst (foto Canadian Press)

Het wanhopige schouwspel tekent de groeiende vrees aan Conservatieve zijde dat het onwaarschijnlijk lange bewind van Harper ten einde loopt. Want na bijna tien jaar als premier, sinds 2011 met een absolute meerderheid in het Lagerhuis in Ottawa, zijn de kiezers in gematigd Canada volgens de peilingen toe aan een terugkeer naar centrumlinks, waar een groot deel van het electoraat zich meer op zijn gemak voelt. Kiezers in vooral de grote Canadese steden, die veelal een bloedhekel hebben aan de polariserende Harper, kijken uit naar het einde van zijn regeertermijn – zoals progressieve Amerikanen snakten naar het vertrek van president George W. Bush.

Harper heeft Canada, dat sterk hecht aan sociale verworvenheden als de algemene ziektekostenverzekering en goed openbaar onderwijs, de afgelopen jaren gestaag naar rechts geduwd, zowel op binnenlands gebied als op het wereldtoneel. Met steun van conservatieven op het platteland en middenklassekiezers in de uitgestrekte buitenwijken van Canadese steden legde hij bekwaam en consequent de nadruk op een behoudend begrotingsbeleid, en richtte het beleid na de wereldwijde recessie op economische groei.

Wetenschappers de mond gesnoerd

Volgens tegenstanders is Canada onder de belastingverlagende Harper minder sociaal geworden en meer op Amerika gaan lijken. In het binnenland zette Harper, een econoom die bewondering oogstte voor de manier waarop hij Canada door de crisis loodste, zich in voor de winning van zware olie uit de teerzanden in de westelijke provincie Alberta, zijn thuisbasis. Hij maakte zich sterk voor de aanleg van de omstreden Keystone XL pijpleiding voor teerzandolie naar de VS, die niet is goedgekeurd door president Obama.

Harper maakte een einde aan de verplichte registratie van jachtgeweren, een hard bevochten pilaar van vuurwapenbeheersing ten noorden van de Amerikaans-Canadese grens. Hij trad hard op tegen dalende criminaliteit, onder meer met de bouw van nieuwe gevangenissen, en sneed diep in het budget van de publieke omroep CBC, door velen gekoesterd. Zijn regering heeft wetenschappers in dienst van de Canadese overheid de mond gesnoerd, bijvoorbeeld op het gebied van klimaatverandering, en is berucht om haar angstvallige geslotenheid en wantrouwen tegenover de media.

Bovendien voerde Harper naar aanleiding van een aanslag in de hoofdstad Ottawa, deze week een jaar geleden, een strenge antiterreurwet door, met grotere bevoegdheden voor inlichtingendiensten om mensen in de gaten te houden. Tegenstanders vinden de wet draconisch. Hij ziet ISIS als een direct gevaar voor Canada en deinsde er tijdens de lange verkiezingscampagne niet voor terug om in te spelen op angst voor moslims, in weerwil van de traditionele Canadese tolerantie tegenover minderheden.

‘Draconische’ antiterreurwet

Op internationaal gebied nam Canada onder Harper actief deel aan bombardementen tegen ISIS in Syrië. Tot ergernis van vele Canadezen, die hun land graag zien als moralistische vredestichter in contrast met vermeende Amerikaanse oorlogszuchtigheid, haalde Harper de Amerikaanse regering herhaaldelijk rechts in, bijvoorbeeld met zijn onvoorwaardelijke steun aan Israel.

Bovendien onttrok de regering-Harper Canada aan het Kyoto Protocol rond de uitstoot van schadelijke broeikasgassen. Canada werd daarmee het enige land dat het verdrag wel tekende, maar het later verwierp. Het persbureau Bloomberg stelde dit weekeinde vast dat Canada, na tien jaar Harper, “niet meer zo’n goede wereldburger is.

Dat zit vele Canadezen dwars, zoals Mary Cleaver uit British Columbia. Zij schreef in een open brief dat ze als moeder van een gezin profiteert van de belastingvoordelen die Harper opsomt met de kassabel. “Maar dat is niet het enige waar het ons om gaat”, schreef ze. “Wij stemmen op 19 oktober niet voor ons huishoudboekje. Wij kiezen voor verandering, want we willen het zorgzame Canada van onze jeugd terug.”

Justin Trudeau, leider van de Liberale Partij, op campagne met zijn gezin (foto Ottawa Citizen)

Justin Trudeau, leider van de Liberale Partij, op campagne met zijn gezin (foto Ottawa Citizen)

De reden dat Harper, ondanks het feit dan een groot deel van het electoraat hem verguist, het bijna tien jaar lang heeft volgehouden als premier, is verdeling van stemmen aan zijn linkerflank. De centristische Liberalen en de sociaaldemocratische New Democratic Party (NDP) verdelen de stemmen op links, waardoor Harpers Conservatieven in een groot aantal kiesdistricten als grootste uit de bus komen.

Harpers inschatting aan het begin van de verkiezingscampagne was dat die dynamiek zich ook vandaag zou herhalen. Maar mogelijk is hij één ronde te lang blijven zitten. Want in de afgelopen weken zijn de Liberalen met hun nieuwe leider, de jeugdige Justin Trudeau, begonnen aan een gestage opmars in de peilingen.

Trudeau wil een einde maken aan “het decennium van Harper”

Trudeau, oudste zoon van de legendarische liberale premier Pierre Elliott Trudeau, is de verpersoonlijking van het meer idealistische beeld van Canada waar briefschrijfster Mary Cleaver aan refereerde. Hij riep de tegenstanders van Harper dit weekeinde op om zich achter hem te scharen en een einde te maken aan “het decennium van Harper.”

Niettemin is het onwaarschijnlijk dat één van de drie voornaamste partijen een absolute meerderheid van zetels zal behalen in het Lagerhuis. De uitslag van de Canadese parlementsverkiezingen wordt vannacht verwacht.

This post is also available in: Engels

Tagged with:
 

Geef een reactie

Your email address will not be published. Required fields are marked *