Premier Jean Chrétien van Canada wil wettelijk vastleggen wanneer een provincie zich mag afscheiden van de federatie. Quebec, dat in 1995 een referendum hield over onafhankelijkheid, ervaart het als een aanval.

Door Frank Kuin

MONTREAL. Canada wordt een van de eerste naties ter wereld met een wettelijke handleiding voor haar eigen desintegratie. De Canadese premier Jean Chrétien heeft een aantal strenge voorwaarden uiteengezet waaronder het land in de toekomst kan worden opgesplitst. Zijn wetsvoorstel, deze week ingediend in het Canadese Lagerhuis, is een aanval op de separatistische regering van de overwegend Franstalige provincie Quebec.

De Canadese vlag, de Maple Leaf, en de vlag van Quebec, Fleur-de-lys

Zonder Quebec met name te noemen, schrijft de wet de omstandigheden voor waaronder Ottawa bereid is met een provincie te praten over onafhankelijkheid. Er is een referendum nodig, waarbij ,,een duidelijke meerderheid” van de bevolking van die deelstaat de afscheiding steunt, in antwoord op ,,een duidelijke vraag”. Bij onderhandelingen moet de verdeling van de staatsschuld aan de orde komen, alsmede de grenzen en de rechten van indianenvolken.

De wet beoogt een herhaling te vermijden van de onzekerheid die heerste rond een referendum over onafhankelijkheid in Quebec in 1995. De regerende Parti Québécois behaalde toen, tamelijk onverwachts, bijna een meerderheid voor afscheiding onder de 7,5 miljoen inwoners van Quebec. Ottawa was niet voorbereid op het uiteenvallen van het land, wat Chrétien sindsdien op scherpe kritiek is komen te staan. Lucien Bouchard, leider van de separatisten en vorig jaar herkozen tot premier van Quebec, wil mogelijk opnieuw een volksraadpleging houden over de kwestie.

Chrétien ontwierp zijn ,,Duidelijkheidswet” (Clarity Act) ter voorbereiding op een volgend referendum. Hij speelt ermee in op een afname van interesse voor onafhankelijkheid in Quebec. Critici vrezen echter dat de ,,dictatoriale” tactiek olie op het vuur is van de separatisten. Bouchard sprak gisteren van ,,een weergaloze aanval op de democratie in Quebec.”

De nadruk op duidelijkheid vloeit voort uit de vraagstelling in het referendum van 1995

De wet is ontleend aan een uitspraak van het Hooggerechtshof over het recht van Quebec de Canadese federatie te verlaten. Het hof bepaalde vorig jaar dat Quebec het recht niet heeft zich eenzijdig onafhankelijk te verklaren. Maar het voegde daaraan toe dat Ottawa verplicht is met de provincie te onderhandelen over soevereiniteit als ,,een duidelijke meerderheid van de Quebecois afscheiding steunt in een referendum met een duidelijke vraag.” De uitspraak is door beide zijden aanvaard.

De nadruk op duidelijkheid vloeit voort uit de vraagstelling in het referendum van 1995. Toen moesten de kiezers in Quebec stemmen over ,,een mandaat om een nieuw verband te onderhandelen met de rest van Canada.” Woorden als ,,afscheiding” en ,,onafhankelijkheid” werden vermeden. Dat kan wat Chrétien betreft niet opnieuw. ,,De vraag moet zijn of Quebec al dan niet een provincie van Canada zal zijn,” verklaarde hij. ,,Als ze een kromme vraag stellen, dan onderhandelen we niet.”

Bovendien staat sinds 1995 ter discussie of een krappe meerderheid van ruim vijftig procent voldoende zou zijn geweest om Canada open te breken. Chrétien eist een overtuigende meerderheid, zonder een specifiek percentage voor te schrijven. Dat laat hij aan het Lagerhuis in Ottawa over.

Volgens de separatisten komt dat neer op ,,een veto over het recht van de Québécois om over hun eigen politieke toekomst te beslissen.” Bouchard kwam deze week met een tegenwet om het zelfbeschikkingsrecht van de Québécois te herbevestigen. Oppositiepartijen in het federalistische kamp in Ottawa achten het van hun kant onverstandig ,,de weg naar secessie in kaart te brengen,” zoals Joe Clark, leider van de Conservatieve Partij, het uitdrukt. Het voormalige Tsjechoslowakije is aangehaald als voorbeeld van een federatie die Canada daarin voorging.

Tagged with:
 

2 Responses to Canada schrijft met ‘Clarity Act’ recept voor eigen desintegratie

  1. […] met een staat, een land. André Boisclair, de separatistenleider in Quebec, noemde de erkenning een stap op weg naar onafhankelijkheid, omdat de internationale gemeenschap het recht van naties op zelfbeschikking […]

  2. […] tegenover de separatisten in Quebec, zijn thuisprovincie. Hij was de architect van de zogenoemde Clarity Act, die duidelijke regels stelt voor een afscheiding van de provincie van de rest van Canada. „Bij […]

Laat een reactie achter bij Dion verslaat Ignatieff om leiderschap Liberalen | Standplaats Canada Cancel reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *