De Vlakten van Abraham in Quebec-Stad waren in de achttiende eeuw het decor van een bloedige veldslag tussen Engelsen en Fransen om heerschappij in Noord-Amerika. Op deze velden met hardlopers en zonnebaders behaalden de Britten in 1759 een beslissende overwinning, waarmee de ondergang van ‘la Nouvelle France’ werd bezegeld. Zomers uitzicht op een van de meest historische plekken van Canada.

Door Frank Kuin

QUÉBEC-STAD. De twintigste verdieping van een moderne hoteltoren in Québec-Stad biedt een spectaculair uitzicht op de Vlakten van Abraham, een glooiend landschap van grasvelden en boomgroepen dat zich uitstrekt buiten de muren van het oude vestingstadje in Franstalig Canada. De vlakten, officieel bekend als ‘Battlefields Park’, een Canadees nationaal park met fonteinen en monumenten, vormen deze hete zomermiddag een rustiek recreatieoord voor wandelaars, fietsers en rollerbladers.

Uitzicht op de historische Vlakten van Abraham in Québec-Stad.

Het vergezicht toont het eeuwenoude strategische belang van het gebied. Op de achtergrond vloeit de machtige Sint-Laurensrivier, een van de grootste riviersystemen in Noord-Amerika. Even stroomafwaarts is de rivier zo breed dat je vanaf de ene oever de andere niet kunt zien. Québec ligt bij de vernauwing van de waterweg en vormt daarom de maritieme toegangspoort tot de Grote Meren. Soms wordt dit punt het ‘Gibraltar van Amerika’ genoemd – reden waarom de Franse ontdekkingsreiziger Samuel de Champlain er in 1608 de stad stichtte die de hoofdzetel werd van Nieuw Frankrijk.

De hoogvlakte, een groene oase die het uitzicht domineert, werd anderhalve eeuw later het decor van bloedige veldslagen tussen Engelsen en Fransen om heerschappij in Noord-Amerika. Op deze velden met hardlopers en zonnebaders behaalden de Britten in 1759 de overwinning waarmee de ondergang van ‘la Nouvelle France’ werd bezegeld. De strijd op de Vlakten van Abraham luidde het einde in van Frans bezit van gebieden in Noord-Amerika. Het was de beslissende confrontatie in de Nieuwe Wereld van de Zevenjarige Oorlog, een breder conflict tussen de imperiums van aartsrivalen Engeland en Frankrijk.

Illustratie van de slag op de Vlakten van Abraham in 1759.

James Wolfe, een jonge Britse generaal, was dat voorjaar door Londen gestuurd met de opdracht Québec te veroveren. Drie maanden lang, in de zomer van 1759, probeerde hij vergeefs voet aan de grond te krijgen bij het vestingstadje. Onder druk van de naderende winter deed Wolfe uiteindelijk een wanhoopszet: hij bracht zijn leger van 4.400 man stilletjes aan wal in de nacht van 12 op 13 september. De mannen speelden klaar wat voor onmogelijk was gehouden; zonder dat de Fransen het merkten, beklommen ze in het donker een steile rotswand om ‘s ochtends vroeg op de Vlakten van Abraham te staan, klaar voor een verrassingsaanval. Er was geen veilige weg terug.

Die ochtend zag de Markies van Montcalm, bevelhebber van het Franse leger in Québec, stomverbaasd het Engelse leger opdoemen buiten de stadsmuren. Hij besloot het initiatief in handen te nemen en leidde te paard zijn mannen in de aanval. De Fransen waren de Britten tot op twintig meter genaderd toen een enorm vuurgevecht losbrak.

La Mort du Marquis de Montcalm, door Antoine Watteau (1776).

Terwijl zijn leger op de vlucht sloeg, werd Montcalm getroffen in de rug. Nog levend werd hij binnen de stadsmuren gebracht, waar hij de volgende dag overleed.

Gedenksteen voor Montcalm

Montcalm, veteraan van Europese oorlogen, besefte dat zijn glorieuze loopbaan ten einde was gekomen met een pijnlijke nederlaag. Hij getroostte zich met zijn laatste woorden: ,,Ik sterf dankbaar dat ik de Engelsen niet hoef mee te maken in onze stad, Québec.”

In de schaduw van een grote boom zit een ouder echtpaar met een koele drank aan een picknicktafel, een meter of vijf verwijderd van waar Montcalm zijn fatale verwondingen opliep. Een gedenksteen met het opschrift ‘Vaincu’ markeert de exacte plek.

Even verderop staat een andere gedenksteen in het gras, voor Wolfe. De 32-jarige generaal kon maar kort van zijn meesterlijke overwinning genieten, want ook hij werd die grauwe ochtend dodelijk getroffen. Wolfe werd naar een waterbron achter de frontlinie gebracht, waar hij korte tijd later bezweek.

The Death of General Wolfe, door Benjamin West (1770)

De strijd tussen beide bevelhebbers heeft tot op de dag van vandaag symbolische betekenis voor de Frans-Engelse tegenstelling binnen Canada. Zo zette de regering van Québec, die afscheiding van Canada nastreeft, twee jaar geleden op het Place Montcalm, aan de rand van de Vlakten, een standbeeld neer van Generaal Charles de Gaulle.

Standbeeld van De Gaulle in Quebec-Stad.

De toenmalige Franse president veroorzaakte in 1967 een diplomatieke rel door tijdens een bezoek aan Montréal uit te roepen: ,,Vive le Québec libre!” (Leve een vrij Québec).

Een paar straten verder, op de plek waar Wolfe overleed, is zijn monument in rode graffiti beklad met het opschrift ‘F.L.Q.’ – Front de libération du Québec, een terroristische organisatie die in de jaren zeventig bomaanslagen en ontvoeringen pleegde ten behoeve van onafhankelijkheid.

Monument voor generaal Wolfe met graffiti F.L.Q.

En onlangs nog grapte de Canadese premier, Jean Chrétien: ,,Ik had ook best gewild dat de Fransen de slag op de Vlakten van Abraham hadden gewonnen. Maar ik was er niet bij om Montcalm wakker te maken uit zijn slaap.”

De Fransen slaagden er overigens in het voorjaar van 1760 bijna in Québec-Stad te heroveren. Ze wonnen met man-tot-man gevechten op de Vlakten van Abraham een tweede veldslag en hielden de Britten belegerd binnen de stadsmuren. Beide zijden zaten echter met ernstige tekorten. De impasse werd doorbroken toen het eerste bevoorradingsschip arriveerde — een Engels fregat.

De Fransen moesten hun toevlucht zoeken tot Montreal, waar in september de capitulatie van Nieuw Frankrijk werd getekend. Drie jaar later, na de ondertekening van het Verdrag van Parijs, werd de kolonie officieel overgedragen aan Groot-Brittannië.

 

3 Responses to Québec treurt nog om nederlaag Montcalm

  1. […] wacht Québec nerveus op mogelijk het zwaarste geweld sinds 1759, toen de Britten er de Fransen versloegen. Burgemeester Jean-Paul L’Allier, die de stad in 1998, dus ruim vóór Seattle, beschikbaar […]

  2. […] door het Canadese parlement zijn erkend als „een natie binnen een verenigd Canada”. Want ook al viel het gebied in 1759 in Britse handen en is het omgeven door enkele honderden miljoenen Engelssprekenden in Noord-Amerika, toch hebben de […]

  3. […] ingrediënten van beren en Mounties, tweetaligheid en multiculturalisme, Trudeau en Harper, tot de Slag op de Vlaktes van Abraham, de Stille Revolutie, Expo 67, De Gaulle en ‘Vive le Quebec Libre!’, het crucifix op […]

Geef een reactie

Your email address will not be published. Required fields are marked *